نورگیر چیست و معرفی انواع آن

نورگیر یا هواکش فضای خارجی و بازی است، درون ساختمان‌های بزرگی که ممکن است تاریک باشند یا امکان تهویه هوا در آن‌ها نباشد و به منظور تهویه هوا و روشن ساختن فضا استفاده می‌شود. در نورگیرها معمولاً بلوک‌های شیشه‌ای به کار می‌روند تا انعکاس نور در ساختمان افزایش یابد.

نورگیرها به منظور کاهش استفاده از روشنایی الکتریکی به کار می‌روند و به ما اجازه می‌دهند تا از درون ساختمان نمایی به منظر بیرون داشته باشیم.

نورگیر زیر زمینی

به نورگیرهای زیرزمینی که در جلو ساختمان به منظور تأمین نور برای فضای زیرزمین طراحی می‌شوند.

نورگیر سقف

نورگیر سقف یا پنجرهٔ سقفی که همان انتقال دهندهٔ نور می‌باشد. این نورگیرها همه یا بخشی از فضای سقف ساختمان را به منظور روشن سازی تشکیل می‌دهند.

نورگیرهای سقفی باز شونده برای تهویه هوا و تامین نور طبیعی از سقف بسیار مناسب هستند. نمونه‌هایی که در بازار موجود هستند هم قابل کنترل از لحاظ باز و بسته شدن و هم دارای عایق کاری مناسبی می‌باشند.

در این نوع نور گیرها، عایق بودن در مقابل باد و باران بسیار اهمیت دارد. همواره سعی کنید از شیشه‌های ۲ جداره در سقف استفاده کنید، زیرا عایق بودن آن از لحاظ گرمایشی بسیار مهم است. نمونه‌های بازشوی سقفی که با فنر باز و بسته می‌شوند توسظ زنجیری قابل کنترل هستند، اما بازشوهایی که روی ریل دندانه دار باز و بسته می‌شوند، کاراتر می‌باشند. بازشوهایی که دو جداره هستند دارای قابلیت‌های زیادی می‌باشند، از جمله اینکه بی تفاوت به جهت باد هستند.

در مناطقی که باد و باران شدیدی دارند بهتر است که بازشو را از ناملایمات جوی دور نگه داریم. بازشوهایی که در بالای حمام و آشپزخانه قرار می‌گیرند فضای مناسبی برای تخلیه هوای مرطوب این اماکن بوجود می‌آورند. مقدار هوای جریان یافته از سقف، بستگی به جهت، سرعت باد، تغییر فشار و تفاوت درجه حرارت داخل و خارج دارد.

هوای خنک، گهگاه از همان مجرایی که نور وارد فضا می‌شود، جریان می‌یابد، اما غالباً هوای گرم است که از این فضامجال بیرون رفتن پیدا می‌کند. این نورگیرها در سبک معماری قدیم رومی استفاده می‌شده مانند پنجره گرد زیارتگاه. پنجره‌های سقفی بسته لعابی از انقلاب صنعتی که باعث پیشرفت‌هایی در ساخت تولید شیشه شد استفاده شده‌است. تولید توده‌ای واحدهای از پیش ساخته از نیمه قرن بیستم پنجره‌های سقفی را برای بسیاری از کاربردها و زمینه‌ها ایجاد کرده‌است. حفظ انرژی باعث انگیزه جدید، ابداع طراحی، گزینه‌های انتقال و سیستم‌های طبقه‌بندی، بازده بیشتر پنجره‌های هوارسانی سقف شده‌است.

انواع پنجره‌های سقفی شامل پنجره‌های پشت بام، پنجره‌های سقفی یکه، دستگاه‌های روشن سازی لوله‌ای، جام اندازی شیب دار و پنجره‌های سقفی معمولی می‌باشند. کاربردها شامل:

1. عامل‌های روشن سازی معمولاً برای ورود مستقیم و غیر مستقیم نور خورشید از طریق نورافکنی بالا به کار برده می‌شوند.
2. فراهم کردن رابطه بصری به محیط بیرون نسبت به ساکنان داخلی می‌باشد.
3. ساختمان قابل تحمل – گرمایش غیر فعال خورشیدی با دستگاههای عملی، تهویه برای خنک سازی غیر فعال و مبادله هوای تازه

پنجره سقفی یکه ثابت متشکل از چارچوب ساختاری محافظ یک قاب لعاب کاری می‌باشد (بخش انتقال دهنده نور، که عمدتاً از شیشه یا پلاستیک تشکیل می‌شود)

پنجره سقفی که عملی پنجره لعابی متصل و نگه داشته شده توسط قاب را بکار می‌برد زمانیکه در دسترس ساکنَان می‌باشد این نوع نیز پنجره سقفی نامیده می‌شود.

دستگاه پنجره‌ای سقفی لوله‌ای

در روشن‌سازی فعال، دستگاه روشن‌سازی لوله‌ای را به کار می‌برد. واحد ثابت نصب شده در پشت بام عامل پنجره سقفی می‌باشد که نور خورشید را جمع می‌کند و توسط لوله بصری انتقال دهنده نور به عامل پراکنش نور توزیع می‌کند. با کوچک شدن قطر، آنها می‌توانند برای روشن سازی فضاهای کوچکتر مانند راهروها و نور انعکاسی در گوشه‌های تاریکتر فضاها بکار برده شوند.

جام‌اندازی شیب‌دار

جام اندازی شیب دار با پنجره‌های سقفی دیگر فرق می‌کند که در آن یک مجموعه شامل نقاشی‌های چندگانه در سیستم قاب بندی می‌باشند، معمولاً برای پرونده‌های مشخص طراحی می‌شوند و در بخش‌هایی در محل نصب می‌شوند.

سبک معماری خورشیدی

پنجره‌های سقفی به طور گسترده در طراحی روش سازی برای ساختمان‌های مسکونی، عمومی و تجاری بکار برده می‌شوند. روشنایی افزایش یافته می‌تواند منجر به مصرف کمتر نور پردازی الکتریکی ولعاب کاری پنجره به اندازه کوچکتر باعث (روشنایی غیر مستقیم) صرفه جویی در انرژی، پایین آوردن هزینه‌ها و کاهش دادن تاثیرات محیطی می‌شود.

روشن سازی می‌تواند مصرف انرژی روشنایی را در بعضی از ساختمان‌ها تا بیش از ۸۰٪ کاهش دهد. روشنایی از بالا (پنجره‌های سقفی) برای به حد اکثر رساندن روشنایی، به خوبی با روشنایی غیرمستقیم (پنجره‌ها) کار می‌کنند. روشنایی بالا قادر به روشن کردن بخش‌های متمرکز ساختمان می‌باشد.

روشن سازی در تمام روز هم از روشنایی محیط آسمان و هم قرارگیری مستقیم در معرض نور خورشید در دسترس می‌باشد. لعاب کاری مدرن شفاف و یا مات می‌تواند برای جلوگیری از تابش خیره کننده بکار برده شود و به تسخیر نور خورشید در گوشه‌های پایین وپراکنش نور به بخش‌های وسیع تر فضای کف کمک کند. حتی در روزهای ابری، روشنایی بالا از پنجره‌های سقفی سه تا ده برابر مؤثر تر از روشنایی غیر مستقیم می‌باشد.

مولد شیشه

بسیاری از پیشرفت‌های اخیر هم در ساختار شیشه‌ای و هم پلاستیکی از همه انواع پنجره‌های سقفی استفاده کرده‌اند. بعضی از پیشرفت‌ها عملکرد حرارتی را افزایش می‌دهند، بعضی‌ها بر حفظ کردن و به کارگیری پتانسیل روشنایی تمرکز کرده‌اند و بعضی‌ها برای بالا بردن استحکام، دوام، مقاومت در برابر حرارت و دیگر مقیاس‌های عملکردی طراحی می‌شوند.

پنجره‌های سقفی هوارسانی معاصر، پنجره‌های شیشه‌ای را به کار می‌برند که معمولاً از واحدهای شیشه‌ای عایق بندی پوشیده شده تشکیل شده با دو قطعه شیشه را بکار می‌برند. این نمونه از فراورده‌های مشمول مالیات برای انتقال مرئی می‌باشند. از مجموعه‌های با سه قاب گاهی می‌توانند در سردترین مناطق جوی از نظر هزینه تنظیم شوند، اما آنها مقدار نور را با اضافه کردن لایه سوم از دست می‌دهند.

پلاستیک

پنجره‌های لعاب دار پلاستیکی معمولاً در بسیاری از پنجره‌های سقفی و روشن کننده‌های لوله‌ای استفاده می‌شوند. این مجموعه‌ها معمولاً از نظر حرارتی شامل گنبدهای تشکیل شده می‌باشند، اما شامل شکل‌های پرسی غیرمعمول می‌باشد. پنجره‌های سقفی گنبدی معمولاً در سقف‌های با شیب کم بکار برده می‌شوند. شکل‌های گنبدی باعث حرکت آب و خاکسترهای آتش می‌شود.

نورگیرهای راه دور

نورگیرهای راه دور همان سیستم های اپتیکی هستند، که می توانند نور طبیعی را به قسمت های بی نور برسانند. نورگیرهای راه دور می توانند با استفاده از بازتابنده های شلجمی و فیبر نوری، نور طبیعی خورشید را به قسمت هایی که تاریک هستند یا دارای نور مصنوعی هستند برسانند.

نورگیرهای راه دور معمولاً از یک دیش جمع کنندۀ نور خورشید، یک “خورشیدلوله” و دیش توزیع کننده تشکیل شده اند. دیش های توزیع جمع کننده و توزیع کننده هر دو به صورت بازتابنده های شلجمی هستند. دیش جمع کننده، به سامانه ای متصل است که خورشید را در آسمان دنبال می کند تا مقدار نور تابیده شده به آن را به حداکثر مقدار ممکن برساند.

خورشیدلوله، مجموعه ای ازفیبرهای نوری است که نور خورشید جمع شده را از دیش جمع کننده به دیش توزیع کننده هدایت می کند. بر خلاف نورگیرهای عادی، در اینجا نیازی نیست که دو دیش در کنار یکدیگر باشند.

نورگیرهای راه دور دو مزیت نسبت به نورگیرهای عادی دارند

1. نور منتقل شده، فرکانس هایی را که برای فتوسنتز ضروری است، در خود دارند (اگرچه گزارش شده است که اشعه های مضر فرابنفش فیلتر شده است)
2. هیچ توانی برای روشنایی نیاز نیست. این بدین معنی است که پس از ساخت هیچ گاز گلخانه ای مضر تولید نمی‌شود.

نورگیرهای راه دور توسط استودیو RAAD ابداع شدند تا نور طبیعی را به پارک زیرزمینی لولاین برسانند.

نورگیر ساختمان چیست؟

به واقع نورگیر سقف به فضایی گفته می شود که باعث می شود اتاق یا آشپزخانه شما که تاریک است با وجود آن فضا دارای یک نور مناسب باشد و همین عاملی بر کاهش استفاده از لامپ در روز می شود. البته خیلی از نورگیرها به منظور ایجاد تهویه هوا و تغییر هوای داخل آشپزخانه استفاده می شود.

پوشش نورگیر ساختمان را میتوان از طریق نورگیر حبابی و یا با ورق پلی کربنات در طراحی های گوناگون هرمی ,قوسی,گنبدی و… پوشش داد.

بسته به جنس، کاربرد و نوع سقف و اتاق ها می توان انواع مختلفی از نورگیرها را استفاده کرد.

نورگیرها عموماً حفره­ هایی هستند که در سقف ساختمان­ ها تعبیه می ­شوند و از موادی ساخته می­ شوند که نور طبیعی می­ تواند در طول روز از آنها عبور کند و وارد ساختمان شود . برخی انواع رایج­ تر آن را در ادامه معرفی می­ کنیم:

نورگیر ثابت

نورگیرهای ثابت رایج­ترین نوع نورگیرها هستند. این نورگیرها فاقد قابلیت باز شدن و تهویه هوا هستند و کاملاً با سقف یکپارچه می­شوند.

نورگیر تهویه ­ای

نورگیر تهویه ­ای کاربردهای متعددی دارند. آنها در واقع علاوه بر نور، هوا را هم از خود عبور می­دهند. این نوع نورگیر بیشتر مناسب آشپزخانه­ ها و سرویس ­های بهداشتی هستند و به دفع رطوبت از ساختمان و جریان ثابت هوای تازه به داخل آن کمک می­ کنند، و در عین حال روشنایی طبیعی محیط را هم تأمین می ­کنند.

نورگیر لوله ­ای

یکی از انواع جدید نورگیرهای موجود در بازار، نورگیرهای لوله­ ای هستند. استفاده از این نورگیر در جاهایی ترجیح داده می­شود که امکان نصب نورگیرهای ثابت یا تهویه ­ای روی بام وجود ندارد ، یا فضای خالی بام بسیار کوچک است.

نورگیر هرمی

این نوع نورگیر بر اساس شکل هرم ­مانند آن نامگذاری شده است . در ساختار این نورگیرها چارچوبی با سطوح شیب­دار و یک قاعده­ ی افقی وجود دارد که می­ تواند بسته به کاربردی که از آن انتظار می ­رود و شرایط بام ، در اندازه­ های مختلفی ساخته و نصب شود.

نورگیر پلیمری محدب

این نورگیرهای گنبدی­ شکل از پلاستیک­ های بسیار قوی و منعطف ساخته می­شوند. شکل گنبدی این نورگیر کمک می ­کند تا نور خورشید به جای تابش مستقیم به یک نقطه ، به صورت یکنواخت در کل اتاق پخش شود. اینگونه حتی در مواقعی که نور کمی هم به آن می­رسد، اتاق به خوبی روشن می­شود.

نورگیر طاقی

این نوع نورگیر بیشتر در ساختمان­ های غیرمسکونی استفاده می­شود. با توجه به اینکه این نورگیرها سطح بزرگی را پوشش می ­دهند، ممکن است حریم خصوصی ساکنان را به خطر بیندازند و به همین دلیل از آنها در ساختمان ­های مسکونی استفاده نمی­ شود. این نورگیرها عموماً بیش از هشتاد درصد و گاهی تمام سطح بام را در بر می­ گیرند.

نورگیر اختصاصی

از این نورگیرها در جاهایی استفاده می­شود که شرایط بام، اجازه­ی نصب نورگیرهای رایج را نمی­دهد. به خصوص در بناهایی زیبایی ظاهری ساختمان در اولویت است، این نوع نورگیر می­تواند بسته به شرایط خاص محیط، و در همخوانی با ان طراحی و نصب شود.