ضرایب پیمان و نحوه اعمال آنها

تعریف ضریب پیمان:

بعد از این که قیمت خالص هر پیمان، برآورد شد، در آن یک سری ضرایب ( که به پیمان مربوطه بستگی دارد)، اعمال می شود که تعدادی از آنها جنبه ی کلی داشته و بقیه ی آنها به پیمانکار پیشنهاد دهنده ی قیمت بستگی دارد.

ضرایب موجود در پیمان ها اعدادی هستند، که به منظور جبران هزینه های ویژه طبق ضوابط و دستورالعمل های مربوط به برآورد اعمال می شوند. بنابراین ضرایب موجود در پیمان ها در حقیقت مکمل بهای واحد مندرج در هر یک از آیتم های موجود در فهرست بها و مقادیر منضم به پیمان می باشد.

انواع ضرایب موجود در یک پیمان را می توانیم به شرح لیست زیر نام ببریم:

1. ضریب بالاسری

2. ضریب پیمان(ضریب پیشنهادی پیمانکار)

3. ضریب فصل

4. ضریب منطقه ای

5. ضریب ارتفاع

6. ضریب طبقات

7. ضریب فصل مصالح پای کار

8. ضریب تجهیز و برچیدن کارگاه

9. ضریب تعدیل و تعدیل معکوس

10. ضریب صعوبت(سختی کار،ترافیک و …)

11. ضریب تعدیل

نوع ضرایبی که در هر پیمان باید اعمال شود، به نوع پیمان و دستگاه مناقصه گذار بستگی دارد. ولی معمولأ، در اکثر پیمان ها

ضریب بالاسری:

ضریب پیشنهادی مورد محاسبه پیمانکار است. در این ضریب سود در نظر گرفته نمی شود. ریز آیتم های آن عبارتند از:

1-   هزینه دفتر مرکزی              2.5 درصد

2-   هزینه بیمه                        1.6 درصد

3-   هزینه مالیات                       5  درصد

4-   هزینه عوارض معدن             0.2 درصد

5-   هزینه مستمر کارگاه              11.7 درصد

6-   هزینه بهره مالکانه                 0.2 درصد

7-   هزینه عوارض شهرداری           0.5 درصد

8-   هزینه پیش بینی نشده            0.8 درصد

جمع کل 23 درصد

بنابراین :

F= 1/(1-%23)=1/3

ضریب منطقه ای:

برای اینکه قیمتهای موجود در فهارس بها، عمومیت داشته و در همه جای کشور قابل استفاده باشد و با توجه به اینکه قیمت های پایه فهارس بهاء بر اساس انجام عملیات در تهران مورد محاسبه قرار گرفته است، اگر کار در خارج از تهران و شهرستان ها یا در منطقه شهرستان ها انجام گیرد، با توجه به ویژگیهای محلی و منطقه ای و میزان برخودار یا محروم بودن آن و چگونگی امکان دسترسی به نیروهای کار و تامین مصالح، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور با توجه به ویژگیهای محلی و منطقه ای و میزان برخودار یا محروم بودن آن و چگونگی امکان دسترسی به نیروهای کار و تامین مصالح، مناطق جغرافیایی ایران را به مناطق مختلف تقسیم نموده است و برای کارهای ساختمانی، تاسیسات برق و مکانیک، راه وباند و … به صورت جداگانه و متناسب با صعوبت در منطقه، ضریبی به نام “ضریب منطقه” در نظر گرفته است که در برآورد هزینه کار ضرب می گردد.

ضریب پیمان :

حاصـل تقسـیم مبلـغ پیشـنهادی پیمانکـار بـه مبلغ برآورد اولیه هزینـه انجـام کـار، ضـریب پیشـنهادی پیمانکـار و یـا ضـریب پیمـان نامیـده مـی شـود که به دو صورت ضریب پلوس یا ضریب مینوس اعلام می شود.

-ضریب پلوس:

اضافه درصدی که روی قیمت های پایه در فهارس بهاء اعمال می شود و مقدار آن به پیمانکار پیشنهاد دهنده ی قیمت بستگی دارد و در واقع نشان دهنده ی سود پیمانکار بوده و بین صفر تا ده درصد است.

-ضریب مینوس:

درصد تخفیفی است که پیمانکار روی قیمت های پایه فهارس بهاء اعمال می کند و مقدار آن کمتر از صفر است.

چگونگی محاسبه ضرایب پلوس و مینوس:

پیمانکار قیمت پیشنهادی خود را بدون توجه به قیمت های فهارس بهاء و با توجه به آنالیز بهایی که خود به دست آورده و روی آن ضریب پیشنهادی خود را اعمال می نماید و این همان قیمت اجرای پروژه است.

نحوه محاسبه این ضریب به صورت زیر می باشد:

P= ضریب پیشنهادی پیمانکار بر اساس محاسبات * قیمت های آنالیز شده توسط پیمانکار * مقادیر کار

P= قیمت برآورد پیمانکار

از طرف دیگر، قیمت پیشنهادی در مناقصه باید به صورت زیر باشد.

‘p= ضرایب متعلقه بدون پلوس یا مینوس* قیمت های پایه در فهارس بهاء* مقادیر کار

‘p= قیمت برآوردی بر اساس فهارس بهاء

اگر ضریب پلوس یا مینوس در قیمت فوق ضرب شود، باید برابر قیمت پیشنهادی پیمانکار باشد،بنابراین داریم:

K ضریب پلوس یا مینوس برابر است با:

K’=P/P

1- اگر K، کوچکتر از 10 درصد و بزرگتر از 0 درصد باشد ضریب پلوس گفته می شود.

2- اگر K، کوچکتر از 0 درصد باشد، ضریب مینوس گفته می شود.

3- اگر K، بزرگتر از 10 درصد باشد، در اینصورت باید مقدار اضافی توسط دستگاه اجرایی به تصویب شورای عالی فنی سازمان برنامه و بودجه رسیده باشد.

ضریب سختی و صعوبت

با توجه به اینکه بعضی از پروژه ها در مناطق خاصی اجرا می شود، که دارای صعوبت و سختی می باشند و قیمت های پایه با منظور داشتن ضرایب متعلقه، جوابگوی هزینه های اجرای عملیات نیست، در این صورت، برای جبران هزینه های اضافی عملیات، ضریبی به عنوان صعوبت و سختی، اضافه بر ضریب پلوس با توافق دستگاه اجرایی مورد محاسبه و به پیمان وارد می شود که در این صورت، قیمت های ضریب دار، جوابگوی هزینه هاست.

ضریب ارتفاع

قیمتهای درج شده در فهارس بها ، برای انجام کار تا ارتفاع 3.5 متر در هر طبقه است. چنانچه کار در طبقه ای که ارتفاع آن بیش از 3.5 متر است، انجام شود بابت سختی اجرای عملیات و حمل و افت مصالح ناشی از ارتفاع و همچنین اجرای داربستهای لازم در داخل ساختمان، ضریب ارتفاع، براساس رابطه محاسبه می شود و در برآورد هزینه اجرای عملیات کار، منظور می گردد. این ضریب به تمام اقلام کار آن طبقه از تراز کف طبقه مربوط تا تراز کف طبقه بالایی، به استثنای مصالح پایکار تعلق میگیرد.

Q، عبارت است از ضریب ارتفاع

H، عبارت است از ارتفاع طبقه از طراز کف طبقه مربوط تا طراز کف طبقه بالایی و در ساختمان های با سقف شیبدار، متوسط ارتفاع خط الرأس شیب و ارتفاعی که شیب آغاز می شود، از طراز کف طبقه، ملاک عمل خواهد بود.

 ضریب طبقات

همواره انجام کار در طبقه همکف و زیر همکف هزینه هایی به مراتب کمتر از دیگر طبقات دارد. در فهرست بها این طبقات به عنوان معیار سنجش و محاسبات در نظر گرفته شده است. بدیهی است کارهای انجام شده در دیگر طبقات هزینه های بیشتری خواهند داشت، لذا برای جبران این هزینه‌ها ضریبی به نام ضریب طبقات در مبلغ کل برآورد کار، اعمال می‌شود.

تنها عاملی که در محاسبه این ضریب وارد می‌شود، مساحت طبقات است. اگر طبقه‌ای مساحت کمتری داشته باشد، کار کمتر در آن انجام شده و این حجم کمتر کار، وزن کمتری در فرمول خواهد داشت.

به عبارت دیگر، اگر چه ضریب طبقات یک ضریب کلی است و به مبلغ کل برآورد اعمال می‌شود، ولی با وارد شدن مساحت طبقات در فرمول، این ضریب به بخش‌هایی که در طبقات مختلف قرار دارند به صورت مساوی اعمال نمی‌شود.

در صورتیکه در حین اجرای کار تعداد طبقات یا مساحت آنها تغییر داشته باشد. ضریب فوق مجدداً محاسبه شده و در صورت وضعیت قطعی اعمال می‌شود.

F٠ = سطح زیربنای همکف

F١ = سطح زیربنای طبقه اول بالاتر از طبقه همکف

F٢ = سطح زیربنای طبقه دوم بالاتر از طبقه همکف

F٣ = سطح زیربنای طبقه سوم بالاتر از طبقه همکف

. . .

. . .

. . .

Fn = سطح زیربنای طبقه nام بالاتر از طبقه همکف

B٠ = سطح زیربنای طبقه زیر همکف

B١ = سطح زیربنای طبقه اول پایین تر از طبقه زیر همکف

B٢ = سطح زیربنای طبقه دوم پایین تر از طبقه زیر همکف

B٣ = سطح زیربنای طبقه سوم پایین تر از طبقه زیر همکف

. . .

. . .

. . .

Bm = سطح زیربنای طبقه mام بالاتر از طبقه زیرهمکف

S= سطح کل زیربنای ساختمان، با احتساب سطح زیربنای طبقه زیر همکف، تمام طبقات بالاتر از همکف و طبقات پایین تر از طبقه زیرهمکف

ضریب تعدیل:

ضریبی که از تقسیم شاخص دوره کارکر به شاخص مبنای پیمان منهای یک به دست می‌آید.

نحوه محاسبه ضریب تعدیل :

میزان کارکرد تعدیل‌ شده برابر است با:

( کارکرد  ضریب تعدیل) + کارکرد= کارکرد تعدیل‌شده (مبلغ نهایی پس از تعدیل)

بنابراین برای محاسبه ضریب تعدیل داریم:

کارکرد هر دوره با شاخص های دوره تناسب است، به عبارتی نسبت کارکرد تعدیل شده به کارکرد، با نسبت شاخص مبنا متناسب است. بنابراین می توان این نسبت را جایگزین رابطه بالا کنیم، به عبارت دیگر:

0.95 * (1- شاخص مبنای پیمان / شاخص دوره کارکرد) = ضریب تعدیل

در رابطه بالا ضریب 0.95 درصد بر اساس مفاد بخشنامه 173071/101 به تاریخ 1382/09/15 می تواند مقادیر دیگری داشته باشد. بسته به شرایط مختلف این مقدار برابر است با:

• در پیمان ­هایی که در مدت اولیه‌ی پیمان، یعنی مدت درج‌ شده در قرارداد (در زمان عقد قرارداد)، به اتمام برسند و تحویل موقت شوند، عدد 0.95 در رابطه بالا برابر 1 در نظر گرفته می ­شود. به عبارت دیگر، در پروژ­ه‌ای که تأخیر نداشته باشد ضریب فوق، 1 خواهد بود.
• در پیمان ­هایی که عملیات اجرایی پروژه در مدت پیمان (یعنی زمان اولیه پیمان به‌ اضافه تأخیرهای مجاز) به اتمام رسیده است و تحویل موقت داده شده است، عدد 0.95 در رابطه بالا برابر 0.975 در نظر گرفته می­ شود.