قطران

قطران

قطران از تقطیر گازهای حاصل از حرارت دادن زغال سنگ ، چوب و سنگ های شیستی به دست می آید و رنگی سیاه و متمایل به قهوه ای دارد . این ماده قطران خام نام دارد و از تصفیه آن در حرارت ۳۰۰ تا ۳۵۰ درجه قطران راه سازی به دست می آید .
قطران راه سازی باید با مشخصات داده شده در استانداردهای معتبر مطابقت داشته باشد . در ایران قطران به مقدار بسیار اندک تولید می شود و استفاده از آن در صنعت راه سازی معمول نیست .

استانداردها

ویژگی ها 

ویژگی قیرهای جامد باید مطابق استاندارد ملی ایران شماره ۱۲۶ و ویژگی قیرهای محلول باید مطابق استانداردهای معتبر باشد .

استاندادهای مرجع 

–    استاندارد ملی ایران شماره ۱۲۴ : قیر (کلیات و تقسیم بندی)
–    استاندارد ملی ایران شماره ۱۲۵ : قیر (مشخصات قیرهای مایع)
–    استاندارد ملی ایران شماره ۱۲۶ : قیر (مشخصات قیرهای جامد)
–    استاندارد ملی ایران شماره ۵۱۷ : قیر و مواد غیر قیری که در ساختمان راه و پوشش آن به کار می رود

– اصطلاحات

–    استاندارد ملی ایران شماره ۵۹۷ : روش آزمون مواد قیری به طریق شناوری
–    استاندارد ملی ایران شماره ۱۶۹ : روش تعیین چگالی ظاهری مخلوط های متراکم قیری با استفاده از نمونه های اندود شده پارافین
–    استاندارد ملی ایران شماره ۱۶۹۱ : روش جهت تعیین درجه تراکم رویه ساخته شده از مخلوط های قیر مصالح سنگی
–    استاندارد ملی ایران شماره ۲۹۴۹ : روش آزمون اثر لکه در مواد قیری
–    استاندارد ملی ایران شماره ۲۹۵۰ : روش آزمون درجه بندی نفوذ مواد قیری
–    استاندارد ملی ایران شماره ۲۹۵۱ : روش آزمون نقطه نرمی
–    استاندارد ملی ایران شماره ۲۹۵۳ : روش آزمون تعیین حلالیت مواد قیری در تری کلرواتیلن
–    استاندارد ملی ایران شماره ۲۹۵۴ : روش اندازه گیری نقطه اشتعال به طریقه باز
–    استاندارد ملی ایران شماره ۲۹۵۶ : قیرهای جامد و نیمه جامد – روش آزمون – تعیین وزن مخصوص
–    استاندارد ملی ایران شماره ۲۹۵۷ : روش آزمون تعیین افت حرارت مواد قیری
–    استاندارد ملی ایران شماره ۳۸۶۶ : قیر و مواد قیری – روش آزمون قابلیت کشش
–    استاندارد ملی ایران شماره ۳۸۶۷ : قیر و مواد قیری – روش آزمون تعیین نقطه شکست (آزمایش خراس)
–    استاندارد ملی ایران شماره ۳۸۶۹ : قیر اصلاح شده – ویژگی ها
–    استاندارد ملی ایران شماره ۳۸۷۴ : قیرجامد – روش آزمون اندازه گیری دانسیته نسبی

ایمنی ، بهداشت و ملاحظات زیست محیطی

انتخاب درجه حرارت صحیح و مناسب برای گرم کردن انواع متفاوت قیرهای جامد ، محلول و امولسیون در شرایط آب و هوایی مختلف و برای مصارف گوناگون ، با کیفیت و مرغوبیت قیر و ملاحظات ایمنی و زیست محیطی با تاکید بر جلوگیری در اشتعال و آتش سوزی وکاهش آلودگی زمین ارتباط مستقیم دارد . راهنمای کلی انتخاب دمای مناسب برای گرم کردن ومصرف قیرها به این شرح است :

الف – قیرهای خالص :

حداکثر درجه حرارت برای گرم کردن قیرهای خالص نباید از ۱۷۶ درجۀ سانتی گراد تجاوز کند . در موقع گرم کردن این قیرها و هر نوع قیر دیگری در دمای مناسب ، نباید دود آبی رنگ متصاعد شود که انتشار آن در هوا ، موجب افزایش آلدهیدها در محیط کار می شود . هر قدر درجه حرارت این قیرها برای گرم کردن و مدت زمان آن نیز کم باشد ، آلودگی زیست محیطی کمتر است .

ب – قیرهای محلول :

درجه حرارت مناسب برای این قیرها برحسب این که قیر محلول در چه رده ای از قیرهای زودگیر ، کندگیر یا دیرگیر قرار گرفته باشد ، باید همواره کمتر از درجه اشتعال قیر باشد . در غیر اینصورت ، کلیه نکات ایمنی برای پیشگیری از حریق و اشتعال باید در موقع حرارت دادن این قیرها رعایت شود . دمای مناسب برای قیرهای محلول به ویژه برای انواع رقیق آنها مانند ۳۰- MC ، ۷۰SC ، RC ، MC نباید به ترتیب بیشتر از ۳۰ درجه سانتی گراد و۵۰ درجه سانتی گراد باشد . برای گروه های غلیظ تر این قیرها مانند ۳۰۰۰ SC، MC وRC ، حداکثر درجه حرارت باید بین ۸۰ تا ۱۱۵سانتی گراد باشد . افزایش دمای قیرهای محلول به سهولت موجب تصعید و فراریت و انتشار حلال های موجود در این قیرها (هیدروکلریدها) در هوای محیط می شود و نتیجۀ آن افزایش شدید آلدهیدها در محیط کار است که مورد توجه قرار گیرد .

ج – قیرهای امولسیون :

برای مصرف این قیرها به طور معمول نیازی به حرارت دادن آنها نیست . لذا از نظر اقتصادی و ایمنی بر انواع دیگر قیرها ، برتری دارند ، زیرا :
–    انرژی مصرفی برای گرم کردن آنها به مراتب کمتر از قیرهای محلول و قیرهای خالص است .
–    به جای تبخیر و تصعید حلال های نفتی موجود در قیرهای محلول و انتشار آنها در محیط زیست که موجب تشدید آلودگی می شود ،در قیرهای امولسیون فقط آب تبخیر می شود . ضمن آن که استفاده از این قیرها برای اختلاط با مصالح سنگی مرطوب و یا پخش قیر روی سطوح مرطوب هیچ گونه اثر منفی بر عملکرد آن ندارد .
–    هزینه حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد حلالهای نفتی موجود در قیرهای محلول است .

سازگاری

انتخاب قیر مناسب و مطلوب برای شرایط متنوع و گوناگون اجرایی و محیطی و مصارف ناهمگون ، به عوامل مؤثر و متعددی از جمله مصالح مصرفی با قیر ، شرایط جوی – اقلیمی و حداقل – حداکثر و متوسط دمای محیط بیرون ، وسایل اجرای کار ، نوع و میزان ترافیک عبوری در دوری سرویس دهی پروژه بستگی دارد که برای انواع قیرهای جامد ، محلول و امولسیون متفاوت است .

بسته بندی ، حمل و نگهداری

شرایط بسته بندی ، حمل و نگهداری قیرها برحسب نوع قیر به شرح زیر متفاوت است :

قیرهای جامد و محلول : این قیرها برای مصارف ساختمانی ، در بشکه عرضه می شود . در بشکه های قیر ، موقعی که قیر داخل شبکه سرد شده باشد ، بسته می شود .
امولسیون های قیر با بشکه حمل نمی شوند زیرا جابه جایی و نقل و انتقال بشکه ها به ویژه اگر روی زمین غلطیده شود موجب شکست امولسیون قیر می شود و در نهایت آن را غیر قابل مصرف می سازد . از این رو ، از تانکر برای حمل قیرهای امولسیون استفاده می شود . امولسیون های قیر نباید یخ بزند ، زیرا این عمل باعث شکست آن شده و قیر را از آب جدا می سازد .افزایش دما موجب شکست زود هنگام امولسیون قیر می شود .