در سال‌های اخیر با توجه به افزایش قیمت مسکن و همچنین برای سرمایه گذاری بیشتر، بعضی از صاحبان ملک مصمم به ساخت طبقه اضافی بر روی ملک خود شده‌اند. به ساخت طبقه اضافی در اصطلاح، اضافه کردن اشکوب می‌گویند. برای ساخت طبقه اضافی نیاز به دریافت مجوز طبقه اضافه از شهرداری‌ها است. اگر توسط مالک و سازنده دریافت مجوز طبقه اضافه از شهرداری صورت نپذیرد و مالک شروع به ساخت اضافه اشکوب نماید، ساخت و ساز غیر مجاز انجام داده است. در این صورت شهرداری با کمک گرفتن از اختیارات قانونی خود در مقابل این ساخت و ساز غیر مجاز می‌ایستد و با توجه به راه کارهای قانونی که قانونگذار در اختیار این نهاد قرار داده، برخوردهای لازم را به عمل می‌آورد.
مهم‌ترین عکس‌العملی که شهرداری‌ها در مقابل ساخت طبقه اضافی انجام می‌دهند، متوقف کردن پروژه ساخت و ساز غیر مجاز در هر مرحله‌ای از ساخت است. بعد از توقف ساخت اضافه اشکوب شهرداری اقدام به تخریب ساخت و ساز غیر مجاز می‌کند. در نتیجه برای اینکه در دردسر این مشکلات قرار نگیرید، بهتر است وقتی به فکر ساخت طبقه اضافی افتاده اید با ساز و کار قانونی و مراحل اداری آن آشنا باشید.
برای ساخت طبقه اضافی نیاز به دریافت مجوز طبقه اضافه از شهرداری است. اگر دریافت مجوز طبقه اضافه از شهرداری توسط مالک و سازنده صورت نپذیرد و مالک شروع به ساخت اضافه اشکوب نماید، دچار ساخت و ساز غیر مجاز شده است.
اضافه اشکوب چیست؟
گاهی اوقات مالکین و سازنده‌ها به دلایلی گوناگونی از جمله سودآوری مالی درخواست اضافه اشکوب می‌کنند. به مجوز ساخت طبقه‌ای روی طبقه دیگر اضافه اشکوب می‌گویند. به اینگونه که سازنده یا مالک در وهله اول یک پروانه ساخت معین از شهرداری محل مسکونی خود دریافت کرده است؛ اما بعد از چند مدت چه ساختمان آماده شده باشد و چه در حال ساخت باشد به فکر اضافه کردن طبقه یا طبقاتی به وضع موجود می‌کند. در تعریفی دیگر از اضافه اشکوب می‌توان به توسعه بنا در ارتفاع اشاره کرد.
ساخت طبقه اضافی به همین راحتی‌ها نیست. در سال‌های اخیر شهرداری‌ها سخت گیری بیشتری برای صدور مجوز اضافه اشکوب داشته‌اند. اما در این بین تبصره هایی وجود دارد که درخواست کنندگان با کمک گرفتن از آن ها می‌توانند درخواست خود را ارائه دهند. این تبصره ها با اینکه ساز و کار مشخص دارند، اما تایید شدن یا تایید نشدن درخواست بستگی زیادی به شهرداری محل زندگی شما دارد.
شورای اسلامی شهر و اضافه اشکوب
در ابتدا شورای اسلامی شهر تهران ساخت طبقه اضافی یا اضافه اشکوب را تحت هر حالتی ممنوع اعلام کرده بود، اما مصوبه آن ها توسط هیات عمومی دیوان عدالت اداری لغو گردید. متن این بخشنامه با عنوان بخشنامه صدور پروانه اضافه اشکوب و ممنوعیت صدور آن به شرح زیر است:
پیرو بخشنامه شماره ۱۷۲۰۸۳/۸۷/۸۰ مورخ ۳۱/۶/۸۷ در خصوص ابلاغ مصوبه یکصد و هجدهمین جلسه رسمی علنی فوق العاده از سومین دوره شورای محترم اسلامی شهر تهران
مبنی بر ممنوعیت صدور پروانه اضافه اشکوب، با توجه به لغو مصوبه یاد شده از سوی هیات عمومی دیوان عدالت اداری که مراتب طی نامه شماره ۳۶۰۸۳/۳/۳۱۷ مورخ ۱۰/۹/۸۸ از سوی اداره کل حقوقی به اداره کل تدوین ضوابط، نظارت و صدور پروانه اعلام شده است، مناطق می‌توانند ضمن تشکیل کمیسیونی متشکل از معاون شهرسازی و معماری، رئیس صدور پروانه، رئیس نظارت فنی، رئیس طرح تفصیلی و نماینده حوزه معاونت شهرسازی و معماری با توجه به اختیارات قانونی و ضوابط مشخص شده نسبت به صدور مجوز اضافه اشکوب اقدام نمایند.
صدور پروانه اضافه اشکوب
در دهه‌های گذشته شهرداری‌ها به راحتی مجوز ساخت طبقه اضافی را به درخواست کنندگان می‌دادند اما بعد از تخریب تعدادی از این خانه‌ها به دلیل رعایت نشدن مسائل سازه‌ای و همچنین ساخت و ساز ناایمن، شورای شهر تهران تصمیم گرفت صدور مجوز برای چنین ساخت و سازهایی را قطع کند و فقط به تعداد محدودی از درخواست کنندگان آن هم با شرایطی خاص مجوز ساخت دهد. این تبصره ها عبارت بود از:
در صورتی که تعداد طبقات ساخته شده در ساختمان کمتر از تعداد طبقاتی باشد که در جواز (پروانه) ساخت قید شده است صدور اجازه تکمیل طبقات ساختمان بر اساس پروانه صادره و محاسبات فنی آن منوط به تحقق شرایط ذیل است:
الف – در صدور پروانه اولیه ضوابط شهرسازی و معماری و طرح‌های تفصیلی رعایت شده باشد.
ب – محاسبات فنی ساختمان و اجرای آن مطابق با آخرین ویرایش آیین‌نامه‌های طراحی و مقررات ملی ساختمان و آیین‌نامه زلزله (۱۸۰۰) در زمان درخواست تکمیل ساختمان باشد.
ج – تطابق با آخرین ویرایش آیین‌نامه‌های مذکور مندرج در بند “ب” صدرالذکر توسط مهندسین ذیصلاح حقیقی یا حقوقی (محاسب) دارای اجازه معتبر به صورت رسمی تأیید شود.
دلایل اعضای شورای شهر بر لغو مجوز اضافه اشکوب
دلیل اتخاذ چنین تصمیمی از طرف شواری اسلامی شهر تهران مختلف بود. از طرفی برخی بر این عقیده بودند که ساختمان‌هایی که در حال ساخت و ساز هستند و تقاضای دریافت مجوز طبقه اضافه را دارند، به خودی خود دچار ضعف در ساختار سازه‌ای هستند. و از طرف دیگر با توجه به تلاش‌های فراوان شهرداری و مجموعه‌های زیر مجموعه برای کاهش روند مهاجرت پذیری تهران، ساخت طبقه اضافی خلاف رویه‌ی برنامه ریزی شده‌ی شهرداری است.
رئیس وقت کمسیون توسعه و عمران شورای اسلامی شهر تهران حمزه شکیب بر این عقیده بود که دادن مجوز طبقه اضافه به درخواست کنندگان با شرایط آن سال خطرات بسیار جدی و جبران ناپذیری را برای مردم به ارمغان می آورد. او عقیده داشت بین نهادهای مختلف کشور در زمینه ساخت و ساز طبقه اضافی یک نظر واحد وجود ندارد و هر کدارم رویه‌ی خاص خود را دارند.
در نهایت پس از تصویب ممنوعیت صدور پروانه مجوز طبقه اضافه توسط شورای اسلامی شهر تهران در سال ۱۳۸۷، سال ۱۳۸۸ با رای دیوان عدالت اداری مصوبه تصویب شده لغو گردید و شهرداری ملزم به صدور مجور ساخت طبقه اضافی با مدارک لازم به درخواست کنندگان شد.
