تعیین درصد میزان پوسته نرم تنان در سنگدانه درشت

1-  هدف و دامنه کاربرد

هدف از تدوین این استاندارد تعیین میزان پوسته نرم تنان در سنگدانه های درشت می باشد. این استاندارد در برگیرنده شن یا مخلوط شن و سنگدانه ها می باشد.  این استاندارد، در محدوده اندازه (di/Di) ذرات میلیمتر ۶۳ میلی متر Di≤ و ۴میلی مترdi≥ کاربرد دارد.

یادآوری – در مواردی که محدوده قطر ذرات ۶۳ میلی متر <D و یا/ ۴ میلی مترd<باشد، آزمون باید در محدوده اندازه ذرات ۶۳ میلی متر Di≤ و ۴ میلی متر di≥ انجام گردد‌.

2-  مراجع الزامی 

 در مراجع زیر ضوابطی وجود دارد که در متن این استاندارد به ‌صورت الزامی به آنها ارجاع داده شده است . بدین ترتیب، آن ضوابط جزئی از این استاندارد محسوب می شوند. در صورتی که به مرجعی با ذکر تاریخ انتشار ارجاع داده شده باشد اصلاحیه ها و تجدید نظرهای بعدی  آن برای این استاندارد الزام آور نیست. در مورد مراجعی که بدون ذکر تاریخ انتشار به آنها ارجاع داده شده است، همواره آخرین تجدیدنظر و اصلاحیه های بعدی برای این استاندارد الزام آور است.

استفاده از مراجع زیر برای کاربرد این استاندارد الزامی است:

2-1 prEN 932-2, Tests for general properties of aggregates- part 2: Methods for reducing laboratory samples.

2-2 prEN 932-5, Tests for general properties of aggregates- part 5: Common equipment and calibration.

2-3 EN 933-1, Tests for geometrical properties of aggregates- part 1: Determination of particle size distribution sieving method.

2-4 EN 933-2, Tests for geometrical properties of aggregates- part 2: Determination of particle size distribution- test sieves, nominal size of apertures.

3-  اصطلاحات و تعاریف

در این استاندارد، اصطلاحات و تعاریف زیر به کار می رود:

1-3  اندازه ذرات از سنگدانه

Aggregate size

 برای اندازه الک سنگدانه های ریز(d) و اندازه الک سنگدانه های درشت (D) استفاده می شود.

یادآوری– ( این عبارت وجود ذرات مانده روی الک بالایی )روی الک ( و عبور کرده از الک پایینی )زیر الک را شامل می شود.

3-2  بخش دانه بندی

(Particle size fraction (di/Di

 قسمتی از سنگدانه که هنگام الک کردن، از الک بزرگ تر (Di) عبور کرده و روی الک کوچک تر (di) مانده است.

 یادآوری -الک پایینی می تواند صفر باشد.

3-3  آزمونه

test portion

 قسمتی از نمونه که به عنوان نماینده کل نمونه، مورد آزمون قرار می گیرد.

4-3  جرم ثابت

Constant mass

 یک ماده هنگامی به جرم ثابت می رسد که در صورت خشک کردن های متوالی به مدت حداقل یک ساعت، اختلاف وزن ماده بیش از %0/1 نباشد.

یادآوری – در بسیاری از موارد قبل از انجام آزمون، با پیش اندازه گیری و خشک کردن در یک گرمخانه ویژه (بند ۵-۳ را ملاحظه کنید) در دمای  (110±5)°C می توان به جرم ثابت رسید .برای انجام این کار با آزمون های آزمایشگاهی می‌توان با توجه به ظرفیت خشک کنندگی گرمخانه مورد استفاده، زمان رسیدن به جرم ثابت برای انواع و اندازه های آزمونه را تعیین کرد.

3-5  پوسته

Shell

به پوشش خارجی پوست سخت بدن سخت تنان، پوسته می گویند.

4-  کلیات

 آزمون شامل جداسازی و دسته بندی پوسته های کامل و قطعات پوسته از سنگدانه درشت می باشد. مقدار  پوسته (SC)  به صورت درصد جرمی نمونه بیان می گردد.

5-  وسایل

جز در شرایطی که الزامات دیگری تعیین شده باشد، همه وسایل باید با الزامات عمومی استاندارد prEN932-5 مطابقت داشته باشد.

1-5  الک های آزمایشگاهی

 با اندازه های اسمی سوراخ ها منطبق با استاندارد EN 933-2 باشد.

2-5  زیر الک و درپوش مناسب و هم بند

3-5  گرمخانه   تهویه دار

این گرمخانه با قابلیت کنترل دما باید توانایی نگهداری دما  (110±5)°C را داشته باشد. همچنین وسایل خشک کردن سنگدانه ها، باعث هیچ شکست و تغییر اندازه ای در ذرات نشوند.

4-5  ترازو

با ظرفیت مناسب که قابلیت خوانش% 0 /1جرم مورد توزیع را داشته باشد.

 5-5  سینی

6-5   فرچه

5-7   لرزاننده الک (در صورت نیاز)

6-    آماده سازی آزمونه

 آزمون باید مطابق با الزامات استاندارد-prEN 932-2 کاهش دهید. نمونه را تا رسیدن به جرم ثابت در دمای (110±5)°C خشک و جرم آن را یادداشت نمایید(M0).

نمونه را با استفاده از الک های مناسب با نیروی مناسب تکان دهید تا مطمئن شوید، کلیه ذرات بزرگتر از ۴ میلی متر جدا شده است. سپس ذرات بزرگ تر از ۶۳ میلیمتر و کوچکتر از ۴ میلی متر را جدا کرده و کنار بگذارید.

در صورت نیاز به کاهش بیشتر در جرم نمونه، با توجه به الزامات استاندارد prEN 932-2 تا رسیدن به یک آزمونه مناسب کاهش دهید. جرم آزمونه را یادداشت نمایید(M1).

جرم آزمونه باید مطابق جدول یک باشد.

جدول1- جرم آزمونه ها

یادآوری – برای دیگر اندازه ذرات(D) که مقادیر متناظر آن در جدول یک ارائه نشده است،جرم مناسب آزمونه را می‌توان از درون یابی مقادیر ارائه شده در جدول یک به دست آورد.

کاهش نمونه باید منجر به ایجاد آزمونه ‌ای با جرمی بیش از مقادیر از پیش تعیین شده گردد. آزمون را بر روی نمونه هایی که توزیع دانه بندی (di/Di) آن ها Di≤2di می باشد انجام دهید. نمونه‌هایی که Di>2di می باشد، ابتدا باید توزیع دانه بندی آنها در محدوده Di≤2di تنظیم شود سپس آزمون بر روی آنها انجام گردد.

7–  روش اجرای آزمون

7-1  آزمونه هایی که D≤2d

 ذرات آزمونه را بر روی یک سطح صاف پهن کنید و پوسته های کامل و قطعات پوسته را با دست جدا کنید. پوسته های کامل و قطعات پوسته جدا شده را وزن کنید و وزن آنها را یادداشت کنید.

 7-2   آزمونه هایی که D>2d

 با استفاده از الک کردن مطابق استاندارد EN 933-1  آزمونه را به آزمونه ای که توزیع دانه بندی (di/Di) آنها D≤2d باشد تبدیل کنید. 

جرم هر بخش از توزیع دانه بندی (Mi) را یادداشت کنید و سپس درصد جرمی بخش دانه بندی هر بخش از ذرات آزمونه (di/Di) را با تقسیم (Mi) به (M1)  محاسبه و یادداشت کنید. (Vi) هر بخش از دانه بندی ذرات(di/Di) مقدار آن کمتر از ۱۰ %جرم آزمونه ( M1) می باشد را کنار بگذارید.

یادآوری۱ -در صورت لزوم باقی مانده روی الک هر بخش دانه بندی (di/Di) که تعداد ذرات آن کمتر از ۱۰۰ عدد می باشد، را در گزارش آزمون یادداشت کنید.

یادآوری۲ – در بخشهای دانه بندی (di/Di) که تعداد ذرات در هر بخش بسیار زیاد باشد،می توان مطابق الزامات استانداردprEN932-2 حجم نمونه آن را کاهش داد.

یادآوری ۳–در بخش دانه بندی، اگر تعداد ذرات به صورت قابل ملاحظه بیشتر از ۲۰۰ عدد باشد، حجم نمونه ها را می توان آن را مجددا کاهش یابد.

جرم ذرات باقی مانده روی هر الک که در هر بخش دانه بندی(di/Di)مورد آزمون قرار می گیرد را ثبت کنید(M1i) و سپس آنها را مطابق بند ۷-۱جداسازی و دسته بندی کنید. مجموع جرم پوسته کامل و قطعات پوسته در هر بخش دانه بندی(di/Di) را ثبت کنید.( M2i)

8-  روش محاسبه و بیان نتایج

1-8  آزمونه هایی که D≤2d

مقدار پوسته(SC) را با استفاده از رابطه (۱)محاسبه کنید.

SC=100  (1

 که در آن:

(M1 ) جرم آزمونه بر حسب گرم؛

 جرم پوسته های کامل و قطعات پوسته بر حسب گرم.

 مقدار SC را به نزدیکترین عدد صحیح گرد کرده و یادداشت کنید.

2-8  آزمون هایی که D>2d

1-2-8  بخش‌های مورد آزمون کاهش داده نشده

 اگر هیچ یک از بخش های آزمونی کاهش داده نشده است، مقدار پوسته موجود را با استفاده از رابطه (۲) به دست آورید. 

   SC=100

مجموع جرم ها در بخش دانه بندی مورد آزمون (بر حسب گرم)؛

  مجموع جرم پوسته های کامل و قطعات پوسته، در هر بخش دانه بندی مورد آزمون(بر حسب گرم).

 مقدار SC را با به نزدیکترین عدد صحیح گرد کرده و یادداشت کنید.

2-2-8  بخش های مورد آزمون کاهش داده شده

 در صورتی که مقدار مانده روی هر الک کاهش داده شده باشد، درصد جرمی پوسته های کامل و قطعات پوسته را برای هر مانده روی الک محاسبه و یادداشت کنید.(SCi)

 متوسط درصد مقادیر پوسته های کامل و قطعات پوسته را با استفاده از رابطه(۳)محاسبه کنید.

که در آن:

  درصد جرمی باقیمانده روی الک i در نمونه مورد آزمون؛

  درصد جرمی پوسته های کامل و قطعات پوسته در باقیمانده روی الک i.

درصد متوسط وزن دار پوسته های کامل و قطعات پوسته را به نزدیکترین عدد صحیح گرد کرده و یادداشت کنید.

 9-  گزارش آزمون

1-9   اطلاعات الزامی

گزارش آزمون باید شامل اطلاعات زیر باشد:

الف-  ارجاع به این استاندارد ملی ایران؛

ب- شناسه و مشخصات نمونه؛

پ- شناسه و مشخصات آزمایشگاه؛

ج- تاریخ دریافت نمونه؛

چ- مقدار پوسته(SC) گرد شده به نزدیکترین عدد صحیح؛

ح- (درصد میانگین وزن دار، در موارد مرتبط) هر جایی که درصد میانگین وزنی مورد استفاده قرار گرفته است.

2-9   اطلاعات اختیاری

گزارش آزمون می تواند شامل اطلاعات زیر باشد:

الف- نام و محل نمونه برداری؛

ب- توضیح در رابطه با مواد و روش اجرای کاهش نمونه؛

پ- توصیف چشمی پوسته ها (به عنوان مثال پوسته های تو خالی یا صاف)؛

ت- جرم نمونه ( M0)؛

ث- جرم آزمونه(M1 )؛

 ج- مقادیر دانه بندی (روی الکی) که تعداد آنها کمتر از ۱۰۰ قطعه می باشد؛

ح- در صورتی که در دسترس باشد، گواهینامه نمونه برداری؛

خ- تاریخ انجام آزمون.

پیوست الف

(آگاهی دهنده)

نمونه ای از برگ داده های آزمون

یادآوری– وقتی یک بخش دانه بندی ذرات(di/Di) کاهش یافت، یک برگ داده های آزمون مناسب باید مورد استفاده قرار گیرد و همانطور که در زیربند ۸-۲ ذکر شده است، مقادیر متوسط وزن دار محاسبه شود.