انواع ضوابط برای معلولین

ضوابط طراحی برای معلولین اعم از معلولین حرکتی، جسمی و حسی با توجه به برآوردن نیازهای دسترسی و حرکتی در ساختمان برای آنها ضروری است. در کلیه فضاهای عمومی مانند سینماها، مراکز تجاری و برای ساختمان های مسکونی که طبقه همکف بیش از سطح خیابان بالاتر است میبایست ضوابط طراحی برای معلولین مد نظر طراحان قرار گیرد. در فضاهای عمومی و واحدهای مسکونی بالای 20 واحد میبایست 5 درصد فضاها با توجه به ضوابط طراحی برای معلولین طراحی شود. به گونه ای که یک پارکینگ معلول و یک واحد برای معلول مناسب سازی شود. در واحد معلول جهت بازشوی درها، ابعاد سرویس و سایر فضاها باید برای عبور ویلچر پیش بینی لازم در طراحی را لحاظ نمایند.

ضوابط معلولین

  • رعایت ضوابط معلولین در صورت تحقق یکی از شرایط زیر الزامی می­باشد:
  1. ساختمان دارای پروانه حداقل 5 طبقه (پیلوت + 4 طبقه­ مسکونی) باشد.
  2. ساختمان دارای پروانه حداقل 5 طبقه (زیرزمین + 5 طبقه­ مسکونی) باشد.
  3. ارتفاع ساختمان بیش از 15 متر باشد.
  4. تعداد واحدهای مسکونی بیش از 8 واحد باشد.
  • برای ساختمان­های دارای 20 واحد مسکونی و بیشتر باید حداقل 5 درصد واحدها برای واحد معلول طراحی و اجرا شوند.
  • ساختمان باید طوری طراحی شود که یک معلول بتواند از گذر به آسانسور ساختمان دسترسی پیدا کند. این امر به دو صورت زیر امکان می­یابد:
  1. اجرای جک معلول: جک معلول یابد در محل به صورت ثابت باشد و محل آن در محدوده­ 60 درصد به علاوه 2 متر اجرا شود.
  2. اجرای رمپ معلول: رمپ معلول نیز با عرض 20/1 متر و حداکثر شیب 8 درصد می­تواند اجرا شود. البته در بعضی مناطق شیب رَمپ تا 9 درصد را در کمیسیون داخلی رفع تعرض می­دهند.در صورتی که رمپ خودرو دارای شیب مناسب باشد و امکان دسترسی به آسانسور فراهم شود با رعایت الزامات طراحی میتوان از این رمپ در پروژه های مسکونی کوچک و متوسط مقیاس به عنوان دسترسی معلول استفاده کرد.

 

ضوابط کلی طراحی ساختمانهای عمومی برای معلولین

الف – ورودیها

ورودی اصلی باید برای استفاده معلولان نیز در نظر گرفته شود، و به سواره رو یا پارکینگ ساختمان دسترسی مناسب داشته باشد.

ورودی ساختمان حتی الامکان همسطح پیاده رو باشد.

پیاده رو منتهی به ورودی معلولان باید با علائم حسی مشخص شود.

حداقل عمق فضای جلو ورودی 140 سانتیمتر است.

وجود سایه بان به عرض حداقل 140 سانیمتر بر روی فضای جلو ورودی الزامی است.

حداقل عرض بازشوها در ورودی ساختمان 160 سانتیمتر باشد.

ب – راهرو

حداقل عرض راهرو 140 سانتیمتر باشد.

کف راهروها باید غیر لغزنده باشد و از نصب کفپوشها با پرز بلند نیز خودداری شود.

در صورت وجود اختلاف سطح در کف راهرو باید ارتباط با سطح شیبدار به صورت مناسبی تأمین گردد.

پ – بازشو‌ها (در و پنجره)

حداقل عرض مفید هر لنگه در برای عبور صندلی چرخدار 80 سانتیمتر باشد.

در مورد درهایی که به خارج باز می‌شوند تأمین دید کافی الزامی است.

حداکثر ارتفاع دید از کف تمام شده 100 سانتیمتر باشد.

درها باید دارای پاخور به ارتفاع 20 سانتیمتر باشند.

در صورت استفاده از درهای چرخان، گردشی، کشویی، پیش بینی یک در معمولی به عرض مفید حداقل 80 سانتیمتر در جوار آنها برای استفاده معلولان الزامی است.

کلیه درها باید به سهولت باز و بسته شوند.

دستگیره درها باید از نوع اهرمی بوده و فاصله داخلی بین آن و سطح در 5/3 تا 7 سانتیمتر باشد.

حداقل فاصله بین دو در متوالی چنانچه هر در به یک جهت باز شوند 200 سانتیمتر، چنانچه هر دو قسمت به سمت خارج باز شوند 120 سانتیمتر و چنانچه هر دو به داخل باز شوند 280 سانتیمتر باشد.

درها باید حتی المقدور بدون آستانه باشند. در صورت اجبار حداکثر ارتفاع آستانه 2 سانتیمتر باشد.

 به منظور تسهیل در حرکت، پیش بینی حداقل 150 سانتیمتر سطح هموار در هر دو سوی در و 30 سانتیمتر در طرفین آن الزامی است.

ارتفاع دستگیره پنجره از کف حداکثر 120 سانتیمتر باشد.

کلیه درها و پنجره‌ها که تا کف دارای شیشه هستند در مقابل ضربه صندلی چرخدار محافظت و از شیشه مقاوم ساخته شوند.

ت- پله

وجود علایم حسی در کف، قبل از ورود به قفسه پله برای هشدار به نابینایان الزامی است.

عرض کف پله 30 سانتیمتر و حداکثر ارتفاع آن 17 سانتیمتر باشد.

حداقل عرض پله 120 سانتیمتر باشد.

نصب دست انداز در طرفین پله الزامی است.

ارتفاع دست انداز از کف پله برای کودکان 60 سانتیمتر و برای بزرگسالان 85 سانتیمتر باشد.

حداکثر قطر میله دست انداز اعم از گرد یا صاف 5/3 سانتیمتر و حداقل فاصله آن از دیوار 4 سانتیمتر باشد.

لبه پله کاملاً غیر لغزنده بوده و به وسیله اختلاف رنگ قابل تشخیص باشد.

نصب هر گونه لبه پله غیر همسطح و گردکردن لبه پله ممنوع است.

در کناره‌های عرضی پله، تعبیه لبه مخصوص برای جلوگیری از لغزش عصا الزامی است.

پاخور پله باید بسته باشد و پیشامدگی لبه پله از پاخور نباید بیش از 3 سانتیمتر باشد.

حداکثر تعداد پله بین دو پاگرد باید 12 پله باشد.

حداقل عمق پاگرد پله 120 سانتیمتر و در پله‌های دو جهته هم عرض پله باشد.

ث – سطح شیبدار

حداقل عرض سطح شیبدار 120 سانتیمتر باشد.

برای سطوح شیبدار تا 3 متر طول حداکثر شیب 8 درصد با عرض 120 سانتیمتر باشد.

در سطوح شیبدار بیش از سه متر طول (تا حد مجاز 9 متر) در ازای هر متر افزایش طول 5 سانتیمتر به عرض مفید آن اضافه و 5/0 درصد از شیب کاسته شود.

پیش بینی یک پاگرد به عمق حداقل 120 سانتیمتر و در هر 9 متر طول الزامی است. در سطوح شیبدار دوجهته، عرض پاگرد برابر عرض سطح شیبدار خواهد بود.

کف سطح شیبدار باید غیرلغزنده باشد.

سطوح شیبدار و ورودی ساختمان باید مسقف باشد.

نصب میله دستگرد در طرفین سطح شیبدار الزامی است.

ارتفاع میله دستگرد از کف سطح شیبدار برای شخص نشسته 75 سانتیمتر، برای شخص ایستاده 85 سانتیمتر و برای کودکان 60 سانتیمتر باشد.

حداکثر قطر میله دستگرد 5/3 سانتیمتر و حداقل فاصله بین آن و دیوار 4 سانتیمتر باشد.

ج – آسانسور

در ساختمانهای عمومی که برای دسترسی به طبقات از آسانسور استفاده می‌شود وجود حداقل یک آسانسور قابل استفاده برای معلولان روی صندلی چرخدار الزامی است.

آسانسور باید همسطح ورودی و یا در دسترس بلامانع صندلی چرخدار قرار گیرد.

حداقل فضای انتظار در جلو آسانسور در هر طبقه 150×150 سانتیمتر مربع باشد.

آسانسور قابل استفاده برای معلولان باید مشخصات زیر را داشته باشد:

عرض مفید 80 سانتیمتر .

         مجهز به دو در کشویی با چشم الکترونیکی.

         ابعاد مفید اتاقک آسانسور 110×140 سانتیمتر .

نصب دستگیره کمکی در دیواره‌های آسانسور در ارتفاع 75 سانتیمتر از کف اتاقک الزامی است.

در محلهای پر تردد معلولان ارتفاع دکمه‌های کنترل کننده آسانسور حداکثر 120 سانتیمتر، حداقل برجستگی آن 5/1 سانتیمتر و حداقل قطر آن 2 سانتیمتر و نیز برای استفاده نابینایان قابل تشخیص باشد.

لازم است توقف آسانسور با صوت مشخص شود.

ایجاد آسانسور در ساختمانهای مسکونی آپارتمانی، عمومی از 4طبقه به بالا الزامی است.

چ – فضاهای بهداشتی

در قسمتهایی از ساختمانهای عمومی که معلولان تردد می‌نمایند تعبیه سرویس بهداشتی مخصوص آنان الزامی است.

حداقل اندازه سرویس بهداشتی 170×150 سانتیمتر مربع می‌باشد و قابلیت گردش صندلی چرخدار در این فضا الزامی است.

در سرویس بهداشتی باید به بیرون باز شود و گشودن آن در مواقع اضطراری از بیرون امکانپذیر باشد.

نصب کاسه مستراح به ارتفاع 45 سانتیمتر از کف الزامی است.

نصب دستگیره‌های کمکی افقی در طرفین کاسه مستراح به ارتفاع 70 سانتیمتر از کف و 20 سانتیمتر جلوتر از لبه جلویی کاسه الزامی است.

نصب دستگیره‌های کمکی عمودی با فاصله 30 سانتیمتر از جلو کاسه و 40 سانتیمتر بالاتر از نشیمن مستراح به روی دیوار مجاور اجباری است. دامنه نوسان میله‌های عمودی 80 تا 120 سانتیمتر باشد.

نصب دستگیره اضافی بر روی قسمت داخلی در به ارتفاع 80 سانتیمتر از کف و 25 سانتیمتر فاصله از محور لولا الزامی است.

دستشویی سرویسهای بهداشتی باید به نوعی نصب شوند که بدون جابه جایی فرد معلول از روی مستراح توسط وی قابل استفاده باشد.

ارتفاع مناسب دستشویی از کف برای معلولان 65 تا 85 سانتیمتر باشد.

 حداقل عمق بدون مانع در زیر دستشویی 45 سانتیمتر باشد.

 شیرهای دستشویی باید به صورت اهرمی و براحتی باز و بسته شوند.

 ارتفاع لبه پایینی آینه دستشویی معلولان از کف حداکثر 90 سانتیمتر باشد.

 حداکثر ارتفاع آویز حوله و جای صابون از کف 80 سانتیمتر باشد.

دانلود اپ دستیار مهندس

رعایت ضوابط معلول برای چه ساختمان هایی اجباریست؟

  • برای کلیه مجتمع های مسکونی بیش از1000 مترمربع زیربنا ویا بیش از10 واحد مسکونی باید ارتباطات عمودی و افقی و فضاهای عمومی قابلیت استفاده برای معلولین جسمی-حرکتی را داشته باشند.
  • ورودی های ساختمان شامل پله، رمپ خودرو و جک معلول بصورت مناسب در نقشه های سازه ارائه و سرگیری طبقه زیرین در آن ناحیه کنترل شود.

ضوابط رمپ معلولین

  1. حداقل عرض مفید رمپ معلولین حداقل1/10متر  و حداقل عرض پاگرد برای افراد معلول 1.5متر می باشد.
  2. شیب رمپ معلولین حداکثر 8 درصد درنظر گرفته شود.
    در صورت طراحی رمپ با شیب 8  درصد نیاز به استفاده از جک معلول نمی باشد.
  3. طول مسافت پیمایشی برای رسیدن به فضای امن باید فاقد پله و اختلاف سطح باشد در غیر این صورت لازم است شیب راه ،جهت حرکت معلول و یا برانکارد وجود داشته باشد و در صورت جانمایی شیب راه در طرح باید دستگیره ویژه عبور معلولین ازشیب راه نیز جانمایی شود.

    ضوابط رمپ معلولین

ضوابط آسانسور برای معلولین

در ساختمان های مسکونی که تعبیه آسانسور اجباری است باید یک آسانسور قابل حمل صندلی چرخدار (از نوع450یا600 کیلوگرمی) مناسب برای معلولین جسمی حرکتی نصب شده باشد.با توجه به لزوم استفاده از آسانسور ودسترسی و امکان استفاده از آن رعایت موارد مربوطه درکلیه ساختمان های دارای آسانسور الزامی است.فضای جلوی آسانسور برای معلولان حداقل 150*150 سانتی متر است.

ابعاد استاندارد سرویس بهداشتی برای معلولین

  • سرویس معلولین-حداقل حدود ۱۵۰*۱۷۰

ضوابط پارکینگ برای معلولین

  1. به ازای هر 8  واحد پارکینگ معمولی یک پارکینگ برای معلولان در نظر گرفته شود.
  2. نزدیکترین پارکینگ به آسانسور و ورودی باید به معلولان اختصاص یابد.
  3. طول و عرض پارکینگ برای معلولان 5*3/5 متر است.

ضوابط درب برای معلولین

  1. عرض هیچ در داخلی واحد معلولین نباید کمتر از 100 سانتی متر باشد.
  2. ورودی اصلی ساختمان ها باید برای استفاده معلولان در نظر گرفته شود و به سواره رو و پارکینگ ساختمان دسترسی مناسب داشته باشد.

ضوابط راهرو برای معلولین

عرض راهروها برای معلولان حداقل 150 سانتی متر است.

جدول 1 -مشخصات سطح شیبدار جهت عبور معلول

طول سطح شیبدار(متر)  شیب سطح شیبدار(درصد) عرض سطح شیبدار
(سانتیمتر)
اختلاف ارتفاع حاصل
(سانتیمتر)
3 الی 0 8 120 24 الی 0   
4 الی 3 7/5 125 30 الی 22 
5 الی 4 130 35 الی 28  
6 الی 5 6/5  135 39 الی 33 
7 الی 6 6 140  42 الی 36
8 الی 7 5/5  145 44 الی 37/5
9 الی 8 5 150 45 الی 40