گام های عملیاتی در نظارت

فهرست :

  • تعریف و اصطلاحات
  • شناسایی کیفی پروژه
  • شروع عملیات اجرایی پروژه
  • پیوست ها

تعاریف و اصطلاحات

گودبرداری: گودبرداری به هرگونه حفاری و خاکبرداری در تراز پایین تر از سطح زمین یا در تراز پایین تراز زیر پی ساختمان مجاور اطلاق می گردد.
صاحب کار : صاحب کار شخص حقیقی یا حقوقی مالک یا قائم مقام قانونی مالک کارگاه ساختمانی است که انجام عملیات گودبرداری را طبق قرارداد کتبی به سازنده واگذار می نماید . در صورتی که صاحب کار دارای پروانه اشتغال بکار اجرای ساختمان باشد، می تواند خود بعنوان سازنده فعالیت نماید.
سازنده: سازنده(مجری) شخص حقیقی یا حقوقی دارای پروانه اشتغال بکار اجرای ساختمان از وزارت راه و شهر سازی است که بعنوان پیمانکار کل، اجرای عملیات ساختمانی را بعهده دارد.
طراح: طراح یا محاسب سازه ساختمان شخص حقیقی شاغل به کار در دفتر مهندسی یا شخص حقوقی طراحی ساختمان است که بر اساس پروانه اشتغال بکار مهندسی معتبر در زمینه طراحی در رشته عمران از وزارت راه و شهر سازی، انجام طراحی و محاسبات را در حدود صلاحیت و ظرفیت مندرج در پروانه اشتغال به کار مهندسی بر عهده دارد.
ناظر: ناظر شخص حقیقی یا حقوقی دارای پروانه اشتغال بکار معتبر در زمینه نظارت از وزارت راه و شهر سازی است که در حدود صلاحیت و ظرفیت مندرج در پروانه اشتغال به کار اجرای صحیح عملیات ساختمانی نظارت می کند.
بازرس: بازرس شخص حقیقی یا حقوقی دارای پروانه اشتغال بکار معتبر در زمینه نظارت از وزارت راه و شهر سازی است که به نمایندگی از سازمان نظام مهندسی مسئولیت ممیزی و بازرسی کیفی و صحت سنجی حسن خدمات مهندسی را برعهده دارد.
ارکان پروژه: تمامی عوامل دست اندر کار پروژه که در غالب پیمانکار، ناظر، محاسب و … به نمایندگی از سازمان نظام مهندسی وظیفه انجام کار در پروژه را دارند.

شناسایی کیفی پروژه

خدمات نظارت فنی مهندسین ناظر، بر اساس قانون ارجاع کار (موضوع ….) و پس از انعقاد قرارداد فیما بین مالک و ناظر و تایید برگ شروع به عملیات توسط ناظر، آغاز می گردد. مهندس ناظر پس از ارجاع اولیه کار از سوی سازمان، لازم است نسبت به بررسی سوابق و مستندات موجود پروژه اقدام نماید. بررسی های صورت گرفته به شرح ذیل می باشد:

پس از ارجاع اولیه کار به مهندس ناظر، ایشان با برگزاری جلسه هماهنگی با مالک/ سازنده تلاش می نماید شناخت عمومی بهتری را نسبت به عوامل محیطی و مهندسی پروژه بدست آورد.گام های موثر و قابل اهمیت در این مرحله به شرح زیر می باشد:
– شناسایی کارگاه از لحاظ موقعیت و دسترسی های مربوطه به گونه ای که امکان تردد و نظارت بدون محدودیت را برای مهندس ناظر فراهم باشد.
– بررسی همجواری ها از نقطه نظر : کاربری، قدمت بنا، تراز پی، نوع سیستم باربر، تعداد ساکنین، تعداد طبقات، امکان یا عدم امکان تخلیه سریع در هنگام بروز حادثه، فاصله نزدیکترین مراکز درمانی و آتش نشانی از محل و کنترل ایستایی ذاتی آنها.
– بررسی اطلاعات کلی ژئوتکنیکی شامل شناسائی خاک محل احداث، شیب و توپوگرافی زمین، سطح آب زیرزمینی (وجود قنات یا چشمه آب در اطراف)، فاصله محل احداث از گسل شناخته شده، عمق خاک دستی، شناسائی چاه های فاضلاب، بررسی کلی تاریخچه توپوگرافی زمین محل احداث پروژه بر اساس اطلاعات محل.
– بررسی اطلاعات کلی سازه ای شامل : تراز گود برداری، کفایت نقشه ها و مجوز های قانونی پروژه (نظیر انطباق کلی نقشه سازه نگهبان، انطباق نقشه های سازه، معماری و تاسیسات با یکدیگر و با محل احداث ) ارتفاع و طبقات ساختمان، نوع اسکلت و …
– بررسی تغییرات احتمالی اجرایی از سوی مالک / سازنده ذیصلاح در نقشه های پروژه
– ارزیابی توانایی کلی ارکان پروژه ( مالک، مجری و محاسب ) با مروری بر سوابق آنها
– مروری بر سوابق و مستندات پروژه در حوزه مهندسی
– بررسی اجمالی برنامه زمانی بندی (اجرایی) پروژه و منابع مالی مورد نیاز در طی مراحل اجرایی.
– ارزیابی کلی مخاطرات ذاتی پروژه نظیر ریسک قرارگیری در منطقه سیل گیر، نزدیکی پروژه به مکان هایی خاص و مهم ( نظیر ساختمان های با قابلیت اشتعال بالا، وجود استخر و مخازن ذخیره آب قدیمی، ساختمان های عمومی و پر اهمیت، مکان هایی با پتانسیل رانش و روانگرایی ) بدین منظور موارد مندرج در پیوست شماره 1 که در ضمیمه این سند آورده شده است قبل از تایید کار ارجاع شده توسط ناظر بایستی مطالعه و مد نظر قرار گیرد.

ابلاغ خدمات مهندسی پروژه

پس از بررسی کلی پروژه ارجاع شده مهندس ناظر نسبت به تائید یا عدم تائید کار ظرف مدت 48 ساعت اقدام می نماید. در صورت تائید کار لازم است مهندس ناظر در گام نخست نسبت به طی روال اداری لازم تا مرحله انعقاد قرار داد اقدام نماید. ( گام های کاری در این مرحله در سایت سازمان ارائه گردیده است).
پس از صدور پروانه ساختمانی و انعقاد قرارداد، مهندس ناظر در صورت تشخیص فراهم بودن شرایط کاری (انسانی و فیزیکی) نسبت به تایید برگه شروع عملیات کار اقدام نماید. با تایید این برگه، تعهدات قانونی مهندس ناظر آغاز می گردد. از اینرو ضروری است پیش نیاز های فنی – اجرایی که لازم است از سوی مالک/ سازنده تحصیل گردد با دقت بررسی و در صورت انجام گام های مورد نظر نسبت به تایید برگه اقدام گردد. به عنوان یک عبارت کلی بایستی صدور تایید شروع بکار پس از پایان تجهیز اولیه کارگاه و تامین عوامل انسانی ماهر و مجری ذیصلاح صورت گیرد. در ذیل به برخی موارد کنترلی پر اهمیت (در مرحله تجهیز اولیه کارگاه) اشاره می گردد:
– مالک/ سازنده بایستی مجوزهای قانونی لازم را از ادارات و سازمانهای ذیربط نظیر شهرداری، شرکت گاز، شرکت آب و فاضلاب، شرکت توزیع برق و نظایر آن را دریافت نماید. بر اساس این مجوزها باید، ایمنی لازم در عملیات تخریب و گود برداری برای معارضین تاسیساتی و مکانیکی تضمین گردد.


دانلود اپ دستیار مهندس

شروع عملیات اجرایی پروژه

پس از تایید برگه شروع عملیات، آغاز عملیات اجرایی ممکن می گردد. عملیات اجرایی با تخریب ساختمان قدیمی آغاز گردیده و با عملیات گود برداری و اجرای اسکلت ادامه می یابد. اهم موارد قابل توجه توسط مهندس ناظر در این مرحله به شرح زیر می باشد:

الف – تخریب و نخاله برداری
قبل از آغاز عملیات تخریب، بایستی صلاحیت و سوابق اجرایی پیمانکار تخریب توسط ناظر بررسی و تائید گردد. در این مرحله طرح تخریب و روش عملیات نیز با مجری ذیصلاح بررسی نهایی شده و روش اجرا به همراه برنامه زمان بندی به تائید ناظر می رسد. عملیات تخریب می باید با رعایت کامل مقرارات ملی ساختمان و استاندارد های ایمنی نظیر حفاظت و ایمنی کارگاه های ساختمانی ، مبحث دوازدهم و بیستم اجرا گردد .
فرم و چک لیست شماره 3 که در پیوست دستور العمل اجرایی حاضر آورده شده است باید توسط ناظر در سامانه سازمان یا کارتابل ناظر تکمیل و ثبت گردد.

ب- گود برداری و پایدار سازی گود
مهندس ناظر باید 72 ساعت قبل از شروع عملیات گودبرداری از طریق سامانه سازمان مراتب را به اطلاع برساند. قبل از آغاز عملیات گود برداری بایستی روش اجرایی گودبرداری و نقشه های سازه نگهبان با دقت بررسی گردند. در این مرحله لازم است پیوست شماره 4 توسط ناظر مطالعه و مد نظر قرار گیرد.
تذکر: حضور مهندس مجری ذیصلاح باید توسط ناظر کنترل گردد. درصورت عدم حضور مجری ذیصلاح (بصورت مستمر در طول پروژه) بایستی مراتب در اولین گزارش ادواری مهندس ناظر با عنوان خلاف گزارش گردد.

پیوست ها

مواردی که انتظار می رود مهندسین ناظر به صورت اجمالی بر اساس شرایط و محدودیت های پروژه توجه و رعایت نمایند به تفصیل در زیر آورده شده است:

پیوست شماره 1

اقدامات قبل از تایید کار ارجاع شده
– شناسایی سایت از لحاظ موقعیت و دسترسی در نقشه
– هماهنگی با مالک به منظور بازدید از سایت و بررسی موارد ذیل:
الف) ساختمان های مجاور از نقطه نظر کاربری، قدمت، تراز فونداسیون، نوع سیستم باربر، تعداد ساکنین، تعداد طبقات، چگونگی دسترسی مناسب و سریع در هنگام بروز حادثه، فاصله نزدیکترین مراکز درمانی و آتش نشانی از محل.
ب) اطلاعات کلی ژئوتکنیکی شامل جنس ظاهری خاک محل احداث، شیب و توپوگرافی زمین، سطح آب زیرزمینی (وجود قنات یا چشمه آب در اطراف)، فاصله محل ملک از گسل شناخته شده، شناسائی چاههای فاضلاب، عمق گود، عمق خاک دستی و تاریخچه زمین شناسی پروژه .
ج) بررسی اطلاعات کلی سازهای شامل: نقشه سازه نگهبان، ارتفاع و طبقات ساختمان، نوع اسکلت و …
– ارزیابی توانایی کلی ارکان پروژه (مالک، مجری و طراح) با مروری بر سوابق آنها
– مروری بر سوابق و مستندات پروژه در حوزه مهندسی و وجود منابع مالی مکفی در آن
– بر اساس اطلاعات کلی فوق برآورد ریسک و یا ریسک های احتمالی ، خطر و خطرپذیری پروژه مبنی بر:
گسل های زلزله، سیل خیز منطقه، قابلیت اشتعال بالا، پتانسیل لغزش و روانگرایی، مناطق مستعد رمبندگی، حریم گسل .
– چک لیست سرپوش حفاظتی

پیوست شماره 2

اقدامات لازم قبل از شروع عملیات ساختمانی (توسط مجری/مالک)
1- اخذ مجوزهای لازم از ادارات و سازمانهای ذیربط نظیر شهرداری، شرکت گاز، شرکت آب و فاضلاب، شرکت توزیع برق و نظایر آن . قبل از شروع عملیات ساختمانی در مجاورت خطوط هوایی برق فشار ضعیف، باید مراتب به اطلاع مسئولان و مراجع ذیربط رسانده شود تا اقدامات احتیاطی لازم از قبیل قطع جریان، تغییر موقت یا دائم مسیر و غیره انجام شود. هچنین اخذ تأیید مرجع رسمی ساختمان و سایر مراجع مربوطه در رابطه با موارد زیر نیز الزامی است:
– طرح تجهیز کارگاه ، پلان و عمق گودبرداری
– تخلیه مصالح و کار در شب
– مسدود و یا محدود کردن پیاده روها، خیابانها و سایر معابر و فضاهای عمومی
2- بیمه مسئولیت مدنی و شخص ثالث کارگاه – برنامه ریزی و انجام اقدامات لازم برای برقراری بیمۀ اشخاص و اموال واقع در محل گودبرداری و ساختمانهای مجاور (همچون بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان، بیمه ساختمانهای مجاور و…)
3- بررسی نقشه های اجرایی و همچنین روش اجرا.
4- تهیه برنامه زمانبندی کارهای اجرایی و اعلام کتبی به مهندس ناظر.
5- حریم خطوط برق عبوری از مجاور ملک و اقدامات احتیاطی لازم با نظر مراجع ذیربط.
6- کارگران و سایر عوامل اجرایی انتخاب شده برای عملیات ساختمانی بایستی دارای پروانه اشتغال یا مهارت فنی و یا گواهی ویژه در حدود صلاحیت مربوطه باشند.
7- برای تأمین سلامت و بهداشت کارگران، وسایل و تجهیزات لازم در اختیار آنان قرار داده شود و چگونگی استفاده از این وسایل به آنها آموزش داده شود.
8- نظارت بر نحوه استفاده وسایل و تجهیزات و رعایت مقررات مربوطه کارگران و پیمانکاران جزء.
9- معرفی مسئول ایمنی (در صورتیکه کارگاه طبق قوانین مشمول شرایط حضور مسئول باشد)
10- درصورت انجام کار در ساعت غیرعادی ، فراهمکردن روشنایی کافی و امکان برقراری ارتباط و نیز خدمات مورد نیاز کارگران.
11- مراجعه نمایندگان فنی شهرداری و سازمان نظام مهندسی به منظور نظارت بر عملکرد مجری و مهندس ناظر و کنترل گزارشهای مربوطه.
12- کارگاه ساختمانی به طور مطمئن و ایمن محصور و در اطراف آن تابلوها و علائم هشدار دهنده که در شب و روز برای عابرین قابل رؤیت باشد نصب شود.
13- اقدامات لازم در رابط با مسدود و محدود نمودن پیادهروها و سایر معابر و فضاهای عمومی بعمل آید.
14- در صورتیکه در اثر عملیات ساختمانی خطری متوجه رفت و آمد عابران و یا خودروها می باشد اقدامات لازم و ضروری برای رفع خطر بعمل آید.
15- با توجه به فاصله بنای در دست تخریب، احداث، تعمیر و یا بازسازی از معابر عمومی ،برای جلوگیری از خطرهای ناشی از پرتاب شدن مصالح، وسایل و تجهیزات ساختمانی ، راهروی سرپوشیده با مشخصات زیر احداث شود و چک لیست مربوطه تکمیل گردد.
1-15- درصورتی که عرض پیاده روی موجود 2 مترمی باشد عرض راهرو سرپوشیده موقت حداقل 2 متر باشد.
2-15- ارتفاع راهرو سرپوشیده حداقل 5 متر باشد.
3-15- راهرو سرپوشیده موقت فاقد هرگونه مانع و دارای نور کافی در تمام اوقات باشد.
4-15- مقاومت و استحکام سقف، پایه ها و سایر اجزاء راهرو سرپوشیده در مقابل هرگونه ریزش و سقوط احتمالی مصالح و ابزار به تأیید مسئول ایمنی و مراجع مربوطه رسیده باشد.
5-15- درصورت استفاده از تخته برای پوشش سقف راهرو ، حداقل ضخامت تخته ها 5 سانتیمتر باشد.
6-15- از ریزش هرگونه مواد و مصالح، آب و ضایعات از سقف و دیواره بیرونی راهرو سرپوشیده موقت جلوگیری بعمل آید.
7-15- اطراف راهروی سرپوشیده موقت که در مجاورت کارگاه ساختمانی قرار دارد با رعایت مقررات مربوطه حفاظت شده باشد.
8-15- پوشش حفاظتی موقت موضوع ماده 15 باید دارای شرایط زیر باشد:
الف) در مورد دهانه های باز با ابعاد کمتر از 45 سانتیمتر، تخته یا الوارهای چوبی با قطر حداقل 2.5 سانتیمتر.
ب) در مورد دهانه های باز با ابعاد بیشتر از 45 سانتیمتر، تخته یا الوارهای چوبی با قطر حداقل 5 سانتیمتر.
الف) برای جلوگیری از سقوط اشیاء و ریزش مصالح و یا ابزار کار در دیواره اطراف بنای در حال احداث سرپوش حفاظتی ایجاد گردیده است ؟
ب) سقف و سازه نگهدارنده سرپوش حفاظتی دارای مقاومت کافی در مقابل نیروهای وارده میباشد؟ چک لیست پوشش موقت فضاهای باز – سقف موقت
الف) دهانه های موقت باز که احتمال سقوط افراد را دارد به نحو مناسبی پوشانیده شده است؟
ب) دهانه های باز با ابعاد بیشتر از 45 سانتیمتر با تخته چوبی با ضخامت حداقل 5 سانتیمتر پوشانده شده است؟
ج) برای جلوگیری از ریزش مصالح و ابزار و همچنین حفظ محیط زیست جداره خارجی بنای در دست ساخت با استفاده از پردههای برزنتی یا پلاستیکی مقاوم پوشانده شده است؟
د) تخته های چوبی مورد استفاده در سقف های موقت که بصورت سکوهای کار مورد استفاده قرار می گیرند دارای حداقل 5 سانتیمتر ضخامت، 25 سانتیمتر عرض و 250 سانتیمتر طول می باشند؟

چک لیست تورهای ایمنی
الف) در مواردی که نصب سکوهای کار و نردههای حفاظتی در ارتفاع بیش از 5 متر امکان پذیر نباشد برای جلوگیری از سقوط افراد از تورهای ایمنی استفاده شده است؟
ب) آیا تورهای ایمنی در جایی نصب شده اند که ارتفاع سقوط احتمالی کارگر کمتر از 6 متر و امکان اصابت اجسام وجود نداشته باشد؟

چک لیست حصار حفاظتی موقت
الف) برای جلوگیری از ورود افراد متفرقه و غیرمسئول به کارگاه ساختمانی ، حصار حفاظتی موقت ایجاد شده است.
ب) آیا ارتفاع حصار حفاظتی موقت از کف معابر و فضاهای عمومی بیش از 190 سانتیمتر است؟
ج) پایه ها و اجزاء حصار حفاظتی موقت دارای مقاومت لازم در مقابل ضربه و نیروهای وارده میباشد؟

چک لیست راه های شیب دار و معابر
الف) راه های شیبدار و معابر دارای استحکام و مقاومت کافی و همچنی دارای ضریب ایمنی بارگذاری حداقل 1.5 نسبت به حداکثر بارهای وارده می باشند؟
ب) راه های شیبدار و معابر مخصوص عبور افراد دارای عرض حداقل 60 سانتیمتر میباشند؟
ج) راه های شیبدار و معابر مخصوص حمل و جابجایی وسایل سنگین یا وسایل نقلیه حداقل 350 سانتیمتر می باشند؟
د) راه شیب دار ایجاد شده برای گودبرداری دارای عرض حداقل 400 سانتیمتر و جدارهای پایدار می باشد؟
16- درصورتی که سازه های موقت از قبیل حصار حفاظتی کارگاه، سرپوش حفاظتی، داربست و . . . از محدوده بنای تخریب و یا ساخت بیرون زدگی دارد ،رعایت ضوابط و مقررات شهرداری انجام و رضایت همسایگان اخذ گردد.
17- قسمت های مختلف کارگاه ساختمانی و محوطه اطراف آن که احتمال خطر سقوط افراد وجود دارد، با پوشش ها و نرده های حفاظتی محکم و مناسب محافظت و حسب مورد با استفاده از شبرنگها، چراغها و تابلوهای هشدار دهنده مناسب و قابل رؤیت حسب مورد، در طول روز و شب به طور موقت محافظت گردد.
18- در قسمت های مختلف کارگاه ساختمانی و محوطه اطراف آن که احتمال سقوط و ریزش ابزار کار و یا مصالح ساختمانی وجود دارد سکوهاو پاخورهای مناسب نصب گردد.
19- برای جلوگیری از بروز خطرهایی که نمیتوان به طرق دیگر ایمنی را تأمین نمود و همچنین جلوگیری از ورود افراد متفرقه به محوطه محصور شده از منطقه خطر و نیز برای حفظ علائم نصب شده، نگهبان در تمام طول روز و شب گمارده شود.
20- نصب تابلوهای هشدار دهنده ممنوعیت کشیدن سیگار و روشن کردن آتش روباز در محلهایی که خطر آتش سوزی وجود دارد.
21- در نگهداری موقت مواد قابل اشتعال (از قبیل تینر، چسب ، کاغذ دیواری، گونی و… ) مقررات حفاظت ساختمانها در برابر حریق(مبحث سوم) رعایت گردد.
22- ضایعات مصالح قابل احتراق در جای مناسب جمع آوری و روزانه از محل کار خارج و به محل های مجاز حمل گردد.
23- در جاهایی که بخار مایعات قابل اشتعال وجود دارد استفاده از وسایل مولد جرقه یا شعله منع گردد.
24- در سوختگیری ماشینآلات و همچنین در نگهداری مایعات قابل اشتعال و به خصوص سریع اشتعال موارد ایمنی رعایت گردد.
25- وسایل گرم کننده موقت با رعایت موارد ایمنی مورد استفاده قرار گردد.
26- پخت قیر و آسفالت و همچنین حمل و پخش آنها با رعایت موارد ایمنی انجام گردد.
27- دیگهای بخار و آب گرم اعم از موقت و یا دائم توسط شخص ذیصلاح و با رعایت مقررات نصب وراه اندازی شود.
28- هنگام برشکاری و جوشکاری با گاز و برق موارد ایمنی رعایت گردد.
29- مراقبت و نگهداری از سیلندرهای گاز تحت فشار و همچنین در استفاده از آنها مقررات ایمنی رعایت شود.
30- قبل از هرگونه گودبرداری و حفاری در مورد وجود و یا عدم وجود کابلهای زیرزمینی اطمینان حاصل شود.
31- سیم کشی های موقت و دائم و نصب تجهیزات برقی با رعایت مقررات صورت بگیرد.
32- وسایل اطفاء حریق مناسب و کافی در قسمت های مختلف کارگاه ساختمانی آماده استفاده و در دسترس باشند.
33- کمک های اولیه متناسب با نوع کار و تعداد کارگران تهیه و در جای مناسب نگهداری و در دسترس باشند.
34- افراد در رابطه با استفاده از وسایل کمکهای اولیه آموزش لازم را دیده باشند.
35- برای انتقال فوری کارگران آسیب دیده به مراکز پزشکی تمهیدات لازم بعمل آید.
36- وسایل ارتباطی برای تماس فوری با مراکز اورژانسو آتش نشانی ضروری می باشد
37- بایستی به کارگرانی که بطور مستمر با گچ و سیمان و سایر مواد و مصالح آلاینده تماس مستقیم دارند ، شیر داده شود.
38- آب آشامیدنی سالم و کافی در اختیار کارگران قرار داده گیرد.
39- بر روی مخازن و شیرهای برداشت آب غیرآشامیدنی، تابلوی آب غیرقابل شرب نصب شود.
40- به ازای هر 25 نفر کارگر حداقل یک چشمه توالت و دستشویی بهداشتی و محصور دارای آب و وسایل کافی شستشو وجود داشته باشد.
41- فضای سرپوشیده کافی و کاملاً بهداشتی به عنوان رختکن و محل غذاخوری کارگران وجود داشته باشد.
42- محل مناسب کافی برای اقامت و استراحت موقت کارگرانی که به دلیل شرایط کار مجبور به اقامت در کارگاه هستند فراهم شده باشد.
43- نور و روشنایی طبیعی و مصنوعی کافی و متناسب ، ثابت و قابل حمل در محلهای کار، عبور مرور، غذاخوری، اقامت و استراحت کارگران فراهم شده باشد.
44- محل های کار، اقامت، استراحت و غذاخوری کارگران، از هوای کافی و سالم برخوردار باشد و به طور طبیعی و یا مصنوعی تهویه شود.
45- برای جلوگیری از سقوط افراد در محلهایی که ارتفاع سقوط بیش از 120 سانتیمتر است نرده حفاظتی موقت نصب گردد. درصورت نصب نرده حفاظتی موقت ارتفاع آن از کف طبقه بین 90 تا 110 سانتیمتر باشد که در فاصله هر 2 متر دارای پایه عمودی باشد و در مقابل نیروهای افقی و ضربه وارده در تمام جهات مقاوم باشد.
46- در صورتیکه نرده حفاظتی موقت در معرض برخورد با وسایل نقلیه و سایر وسایل متحرک میباشد در مقابل نیرو و ضربه وارده مقاوم باشد.
47- تابلوی مشخصات حقوقی ملک در محل مناسب و قابل رویت نصب شود.

پیوست شماره 3

اقدامات لازم قبل از شروع عملیات تخریب (توسط مجری/مالک)
1- مجوز لازم از مرجع رسمی ساختمان گرفته شود.
2- جریان آب و برق و گاز و سرویسهای مشابه با اطلاع و همکاری مؤسسات ذیربط قطع و یا سالم سازی، محدود و نگهداری شود.
3- زمان و مدت قطع سرویسهای فوق و همچنین زمان شروع عملیات تخریب یک هفته قبل از آن به اطلاع ساکنین ساختمان های مجاور رسیده باشد.
4- پیادهروها و معابر عمومی مجاور بنای مورد تخریب محافظت گرددو توسط ناظر چک گردد.
5- اثرات ناشی از تخریب بنا در پایداری سازه های همجوار توسط توسط کارشناس رسمی برداشت و محاسب پس از بازدید نسبت به بررسی و ارائه طرح مناسب اقدام و تدابیر لازم در جهت پایداری توسط مجری بعمل بیاید.
6- توجه گردد هیچ یک از اجزای بنای مورد تخریب و تجهیزات مورد استفاده از قبیل چوب بست، پله های موقت، سقف و سایر اجزای راهروهای سرپوشیده بیش از دو سوم مقاومت خود بارگذاری نشده باشند.
7- انباشتن مصالح و ضایعات جدا شده از ساختمان مورد تخریب در پیادهرو و دیگر معابر و فضاهای عمومی با کسب مجوز از مرجع رسمی ساختمان باشد.
8- در تخریب سقفهایی که از بتن پیش تنیده یا پسکشیده تشکیل یافتهاند توجه کافی به انرژی ذخیره شده در بتن و خطرهای ناشی از نخریب آن شده باشد.
9- تخریب دیوارههایی که برای نگهداری خاک زمین یا ساختمان مجاور ساخته شدهاند پس از اجرای سازه نگهبان انجام شود.
10- قبل از اینکه عملیات تخریب شروع شود، باید بازدید دقیقی از کلیه قسمتهای ساختمان در دست تخریب بعمل آمده و در صورت وجود قسمتهای خطرناک و قابل ریزش، اقدامات احتیاطی از قبیل نصب شمع، سپر و حایل و ستونهای موقتی جهت مهار آن قسمتها بعمل آید.
11- کارگرانی که بر روی سقفهای شیب دار با شیب بیش از 20 درجه کار میکنند باید مجهز به کمربند ایمنی و طناب نجات باشند و در صورت امکان تورهای حفاظتی در زیر محل کار نصب گردد.
12- کلیه شیشههای ساختمان مورد تخریب جداسازی و نگهداری آنها در مکانی امن و مناسب انجام پذیرد.
13- نصب نرده وحفاظ ، استفاده از وسایل حفاظت فردی مثل کمربند ایمنی و استفاده از داربستها و بالابرهای مناسب در زمان کار در ارتفاع الزامی است.
14- ضمن نظارت بر کار کارگران ، قبل ازساختمان سازی از واحد HSE و برق مجوز لازم اخذ گردد، عایق سازی دستگاهای برقی و نصب سیم ارت و رعایت اقدامات ایمنی صورت پذیرد. همچنین از وسایل حفاظت فردی استفاده گردد.
15- ضمن حفاظ گذاری، برق دستگاه قبل از تعمیرات قطع گردد و همچنین برنحوه کار کارگران در زمان کار با دستگاههای گردنده نظارت شود.
16- برای جلوگیری از خطرهای ناشی از پرتاب شدن مصالح، وسایل و تجهیزات ساختمانی ، با توجه به فاصله بنای در دست تخریب، احداث، تعمیر و یا بازسازی از معابر عمومی، راهروی سرپوشیده احداث شود و چک لیست مربوطه تکمیل گردد.
17- تخریب بایستی بدون استفاده از ماشین آلات و تدریجی صورت گیرد.
18- قبل از تخریب هر سقف بایستی طبقات زیرین آن مسدود شده و امکان رفت آمد در زیر آن موجود نباشد. همچنین تخریب از طبقات فوقانی شروع شده و با جلوگیری از انباشت مصالح در سقف طبقات تحتانی ادامه پیدا خواهد کرد.
19- تهیه برنامه زمانبندی و نحوی انجام تخریب

پیوست شماره 4

الف) اقدامات لازم قبل از شروع عملیات گودبرداری
1- انجام مطالعات ژئوتکنیکی کافی: زمین موردنظر از لحاظ استحکام و جنس خاک به طور دقیق موردبررسی قرار گیرد. نقشه گودبرداری، پایدارسازی جداره های گود و همچنین برنامه گودبرداری توسط ناظر و مجری بررسی شود.
2- بررسی و مطالعۀ تأسیسات زیرزمینی احتمالی در محل: وقعیت تاسیسات زیرزمینی از قبیل کانالهای فاضلاب، قنوات قدیمی، لولهکشی آب و گاز، کابلهای برق، تلفن و غیره که ممکن است در حین عملیات گودبرداری و خاکبرداری موجب بروز خطر و حادثه یا خود دچار خسارت شوند، بررسی و شناسایی شوند و با همکاری سازمانهای ذیربط، نسبت به تغییر مسیر دائم یا موقت و همچنین در صورت قطع جریان آنها اقدام شود. در صورتی که تغییر مسیر یا قطع جریان برخی از تاسیسات مندرج در بند ب امکانپذیر نباشد، باید با همکاری سازمانهای مربوطه و به طرق مقتضی نسبت به حفاظت آنها اقدام شود.
3- بررسی و مطالعۀ چاههای آب و فاضلاب و قنوات، اعم از متروکه و یا دایر، در محل
4- چنانچه محل گودبرداری در نزدیکی یا مجاورت یکی از ایستگاههای خدمات عمومی از قبیل آتشنشانی، اورژانس و غیره و یا در مسیر اتومبیلهای مربوطه باشد، باید از قبل مراتب به اطلاع مسوولان ذیربط رسانده شود تا در سرویسرسانی عمومی وقفهای ایجاد نشود.
5- بازرسی ساختمانهای مجاور گود؛ شامل :
– دستورات لازم برای تخلیۀ آب استخرها و کالاهای انبارها، به ویژه کالاهای سنگین یا قابل اشتعال،
وسایل و ماشین آلات مرتعش با بار دینامیکی (در صورت لزوم)
– بررسی ساختمانها و معابر مجاور و نصب وسایل پایش برروی آنها
– بررسی وجود باغچه یا زمین زراعی دایر در مجاورت گود
6- بررسی اخذ مجوزهای لازم از ادارات و سازمانهای ذیربط نظیر شهرداری، شرکت گاز، شرکت آب و فاضلاب، شرکت توزیع برق و نظایر آن
7- برنامه ریزی و زمان بندی کارهای اجرایی، متناسب با شرایط کار، اوضاع جوی، و فصل انجام کار
8- بررسی روش اجرای مهارسازی و تهیه برنامه گودبرداری
9- آمادهکردن کلیه تجهیزات و لوازم و دستگاههای مورد نیاز برای اجرای عملیات گودبرداری
10- خارج نمودن کلیه اشیا زائد از قبیل سنگ، تخته، ضایعات ساختمانی و موانع از محل
11- تمام کارگرانی که در عملیات خاکی مشغول به کار میشوند باید تجربه کافی داشته باشند و اشخاص ذیصلاح بر کار آنان نظارت کنند. همچنین سایر افراد از جمله رانندگان و اپراتورهای ماشینآلات و تجهیزات مربوطه، باید از اشخاص ذیصلاح و دارای کارت مهارت و سلامت باشند.
12- توجیه ساکنان ساختمانهای مجاور با هشدارهای ایمنی مورد نیاز جهت تخلیه ساختمانها در صورت احساس خطر ریزش(همچون سر و صدای غیرمتعارف، ترک احتمالی، باز و بسته نشدن دربها و پنجره ها و…)
13- گودبرداری مجاور معابر و فضاهای عمومی با رعایت حداقل 150 سانتیمتر فاصله تا لبه گود و با نصب علائم هشداردهنده صورت گیرد.

ب) اقدامات لازم در حین گودبرداری
1- انتخاب مجریان و بهره گیری از مهندسان ناظر ذیصلاح و حضور مهندس مجری و ناظر در حین عملیات گودبرداری
2- اجرای سازه های نگهبان مطابق نقشه، مشخصات و برنامه زمانبندی . در خاکبرداریهای که احتمال ریزش یا لغزش دیوارها وجود دارد، باید با نصب شمع، سپر و مهارهای محکم و مناسب برای حفاظت دیوارها اقدام شود، مگر آنکه شیب دیواره از زاویه شیب طبیعی خاک کمتر باشد. در مواردی که عملیات گودبرداری در مجاورت بزرگراهها، خطوط راهآهن و مراکز یا تاسیسات دارای ارتعاش انجام میشود، باید برای جلوگیری از لغزش یا ریزش دیوارهها اقدامات لازم صورت گیرد. در موارد زیر باید دیوارههای محل گودبرداری به طور دقیق مورد بررسی و بازدید قرار گرفته و در نقاطی که خطر ریزش یا لغزش دیوارهها ایجاد شده، وجود مهارها و وسایل ایمنی لازم از قبیل شمع، سپر و غیره نصب و با مهارهای موجود تقویت شوند:
– بعد از بارندگی های شدید
– بعد از وقوع توفانهای شدید، سیل و زلزله
– بعد از یخبندانهای شدید
– بعد از هر گونه عملیات انفجاری
– بعد از ریزش های ناگهانی
– بعد از وارد آمدن صدمات اساسی به مهارها
– بعد از هر گونه ایجاد وقفه در فعالیت ساختمانی
3- در صورتی که در عملیات خاکی از دستگاههای برقی مانند الکتروموتور برای هوادهی، تخلیه آب و نظایر آن استفاده شود، باید با رعایت مفاد به کار گرفته شده در این ضوابط نسبت به تجهیز وسایل حفاظتی مناسب اقدام کنند.
4- چنانچه محل موردنظر برای عملیات خاکی نظیر حفر چاه در معابر عمومی یا محلهایی که احتمال رفت وآمد افراد متفرقه وجود داشته باشد، باید با اقدامات احتیاطی از قبیل محصور کردن محوطه حفاری، نصب علائم هشداردهنده و وسایل کنترل مسیر، از ورود افراد به نزدیکی منطقه حفاری جلوگیری شود. برای جلوگیری از بروز خطرهایی نظیر پرتاب سنگ، سقوط افراد، حیوانات،مصالح ساختمانی و ماشینآلات و سرازیر شدن آب به داخل گود و نیز برخورد افراد و وسایط نقلیه با کارگران و وسایل و ماشین آلات حفاری و خاکبرداری، باید اطراف محل حفاری و خاکبرداری با رعایت ضوابط و دستورالعمل گودبرداری به نحو مناسب حصارکشی و محافظت شود. در مجاورت معابر و فضاهای عمومی، محل حفاری و خاکبرداری باید با علائم هشداردهنده که در شب و روز قابل رویت باشد، مجهز شود.
5- تأمین روشنایی لازم در محل گودبرداری و اطراف آن
6- نصب وسایل بالابر و وینچ های مورد نیاز، به صورتی محکم و اصولی
7- در صورتی که از موتورهای احتراق داخلی در داخل گود استفاده شود، باید با اتخاذ تدابیر فنی، گازهای حاصله از کار موتور به طور موثر از منطقه کارگران تخلیه گردد. در صورتی که احتمال نشت و تجمع گازهای سمی و خطرناک در داخل کانال وجود داشته باشد باید با اتخاذ تدابیر فنی و نصب وسایل تهویه ، هوای منطقه تنفسی کارگران و طور موثر تهویه گردد. همچنین در صورت تجمع آب در کانال باید نسبت به تخلیه آن اقدام شود.
8- اجتناب از تخلیۀ مصالح ساختمانی، نخاله های ساختمانی، و خاکهای مازاد حاصل از گودبرداری
9- جلوگیری از استقرار ماشین آلات سنگین و قرار دادن اشیای سنگین یا ناپایدار در لبۀ گود
10- اجتناب از تجهیز کارگاه و احداث محلهای استراحت کارگران و دفاتر کارگاه در پای دیواره گودها و نیز در لبۀ آنها
11- جلوگیری از ریزش و جریان آب های حاصل از بارش باران یا آبهای تحت الارضی در بدنه و لبۀ گود
12- دیواره های محل گوبرداری و حفاری در موارد ذیل باید دقیقا مورد بررسی و بازدید قرار گرفته و در نقاطی که خطر ریزش بوجود آمده است، وسایل ایمنی نصب و یا نسبت به تقویت آنها اقدام گردد:
– قبل از پایدارسازی کامل بصورت روزانه و بعد از پایدارسازی، حداقل هفته ای یکبار
– بعد از وقوع بارندگی ، طوفان، سیل، زلزله و یخبندان
– بعد از هرگونه عملیات انفجاری
– بعد از ریزش های ناگهانی
– بعد از وارد امدن صدمات اساسی به مهارها
13- در گودهایی که عمق آنها بیش از یک متر است، نباید کارگر به تنهایی در محل به کار گمارده شود. در محل گودبرداریهای عمیق و وسیع، باید یک نفر نگهبان عهدهدار مسوولیت نظارت بر ورود و خروج کامیونها و ماشینآلات سنگین باشد و نیز برای آگاهی کارگران و سایر افراد، علائم هشداردهنده در معبر و محل ورود و خروج کامیونها و ماشینآلات مذکور نصب شود.
14 سرپرست باید وقوع هرگونه حادثه ناشی از کار را کتبا و در اسرع وقت و قبل از آنکه علایم و آثار حادثه از بین رفته باشد، به واحد
HSE اطلاع دهد.
15- کلیه کارگران کارگاههای ساختمانی باید مجهز به کلاه و کفش ایمنی باشند.
16- هنگامی که ماشین آلات راه سازی و ساختمانی در حال کار هستند، ورود افراد به داخل شعاع عمل آنها باید ممنوع گردد.
17- در بارگیری و تخلیه قطعات و مصالح سنگین و حجیم باید ازوسایل مکانیکی استفاده شود. کارگران را نباید به بالا بردن و پایین آوردن بارهای سنگین یا حجیم به وسیله نردبان وادار نمود. بالا کشیدن اجسام سنگین و حجیم از جمله تیرآهن، قطعات فولادی و غیره به صورت دستی باطناب، کابل و غیره مجاز نبوده و باید از بالابرهای مکانیکی مناسب استفاده شود.
18- برپا کردن، پیاده کردن و دادن تغییرات اساسی در داربستها باید تحت نظارت شخص ذیصلاح و به وسیله کارگرانی که در این گونه کارها تجربه کافی دارند انجام گیرد. پایه های داربست باید به طور مطمئن و محکم مهار شود تا مانع نوسان و جابجایی و لغزیدن داربست گردد. هرگز نباید برای تکیه گاه داربست یا ساخت آن از آجرهای لق، بشکه، جعبه یا مصالح نامطمئن دیگر استفاده شود.
19- از افزودن ارتفاع نردبان به وسیله قرار دادن جعبه یا بشکه و نظایر آن در زیر پایههای نردبان باید خودداری بعمل آید.
20- از تکیه دادن نردبان به ستون استوانهای، از قبیل لوله فلزی یا تیرچوبی و غیره و همچنین نبش دیوار باید جلوگیری بعمل آید.
21- در محلهایی که احتمال سقوط اشیاء به محل گودبرداری و حفاری وجود دارد، باید موانع حفاظتی برای جلوگیری از وارد شدن آسیب به کارگران پیشبینی گردد. همچنین برای پیشگیری از سقوط کارگران و افراد عابر به داخل محل گودبرداری و حفاری نیز باید اقدامات احتیاطی از قبیل محصور کردن محوطه گودبرداری، نصب نردهها، موانع، وسایل کنترل مسیر، علایم هشدار دهنده و غیره انجام شود.
22- در قسمتی که بتن ریخته میشود، برای جلوگیری از سقوط چرخ دستی یا فرغون به محل بتنریزی، باید در کناره آن موانعی تعبیه گردد.
23- کیسه های سیمان و گچ و غیره نباید بیش از ده ردیف روی هم چیده شوند، مگرآنکه از اطراف به وسایل مطمئن مهار گردند و در این صورت نیز باید در هر پنج ردیف که روی هم چیده میشوند، یک کیسه از هر طرف عقب نشینی گردد.
24- آجر و سفال نباید با بیش از دو متر ارتفاع انباشته شود و اطراف آن باید با موانع مناسب محصور گردد.
25- برای گرم کردن بشکههای محتوی قیر جامد ، باید ترتیبی اتخاذ گردد که ابتدا قسمت فوقانی قیر در ظرف ذوب شود و از حرارت دادن و تابش شعله به قسمتهای زیرین ظرف قیر در ابتدای کار جلوگیری بعمل آید.
26- اگر در مجاورت محل گودبرداری و حفاری کارگرانی مشغول به کار دیگری باشند، باید اقدامات احتیاطی برای ایمنی آنان به عمل آید.
27- مصالح حاصل از گودبرداری و حفاری نباید به فاصله کمتر از نیم متر از لبه گود ریخته شود. همچنین این مصالح نباید در پیاده روها و معابر عمومی به نحوی انباشته شود که مانع عبور و مرور گردد.
28- در مواردی که حفاری در زیر پیاده روها ضروری باشد، باید جهت پیشگیری از خطر ریزش اقدامات احتیاطی از قبیل نصب مهارهای مناسب با استقامت کافی انجام و با نصب موانع، نرده ها و علائم هشداردهنده، منطقه خطر به طور کلی محصور و از عبور و مرور افراد جلوگیری به عمل آید.
29- در حفاری با بیل و کلنگ باید کارگران به فاصله کافی از یکدیگر له کار گمارده شوند.
30- در شیارهای عمیق و طولانی که عمق آنها بیش از یک متر باشد، باید به ازاء حداکثر هر سی متر طول، یک نردبان کار گذارده شود. لبه بالایی نردبان باید تا حدود یک متر بالاتر از لبه شیار ادامه داشته باشد.
31- برای رفت و آمد کارگران به محل گودبرداری باید راه های ورودی و خروجی مناسب و ایمن در نظر گرفته شود. در محل گودهایی که عمق آن بیش از 6 متر باشد، باید برای هر شش متر یک سکو یا پاگرد برای نردبان ها، پله ها و راه های شیب دار پیش بینی گردد. این سکوها یا پاگردها و همچنین راه های شیب دار و پلکان ها باید به وسیله نرده های مناسب محافظت شوند.
32- عرض معابر و راه های شیب دار ویژه وسایل نقلیه نباید کمتر از چهار متر باشد و در طرفین آن باید موانع محکم و مناسبی نصب گردد. در صورتی که این حفاظ از چوب ساخته شود. قطر آن نباید از بیست سانتیمتر کمتر باشد.
33- راههای شیبدار و معابری که در زمینهای سخت (بدون استفاده از تخته های چوبی) ساخته میشود باید بدون پستی و بلندی و ناهمواری باشد.
34- در صورت رویت هرگونه مغایرت شرایط خاک محل با گزارش ژئوتکینک از لحاظ جنس خاک، سطح آب یا قنات و … نسبت به هماهنگی و بررسی مجدد باشرکت مشاور ژئوتکنیک اقدام گردد.