اجزای ورودی در معماری ایرانی

جلوخان، پیشخان: این فضا بیشتر در بناهای بزرگ بخصوص در مساجد تعلق دارد، فضایی شهری که امکان برخی فعالیت های اجتماعی مرتبط با عملکرد بنا را فراهم می اورد. در عین حال در کنار سردر به ورودی بنا تاکید می کند.

پیش طاق: این بخش ایوانی است رو به بیرون همچون جلوخان معمولا در ورودی های پیچیده حضوری پر رنگ دارد پیش طاق دارای تزیینات بسیار پر کاری است.

درگاه: درب و درگاه دو مفهوم به هم پیوسته هستند و از لحاظ عملکری نقش کلیدی در ورودی ایفا میکنند. درب های چوبی و فلزی با تزیینات مفصلی چون منبت و معرق کار برد فراوان داشته اند.
سردر: سردر مفهوم فضایی نیست بلکه کاربرد و سطحی تزیینی است که مجموعه ورودی را از بیرون قاب میگیرد از جمله تزیینات سردر میتوان به کاشی کاری اشاره کرد.

اجزای ورودی در معماری ایرانی

هشتی: پس از عبور از درگاه هشتی مهمترین بخش از فضای ورودی است که داخل بنا قرار میگیرد، این فضا ضرورتا هشت ضلعی نیست ولی رایج ترین شکل آن است. فضایی برای انتظار، ملاقات های کوتاه، و محل قرار گیری سنگاب از کارکرد های این فضا است.
میان در: به درب میان هشتی و اندرون خانه می گفتند.
سنگاب: ظرف بزرگ و سنگی که در آن آب میریختند که بیشتر در مساجد و تکایا قرار داشت.

دالان: راهرویی سرپوشیده بین هشتی و اندرون خانه فضایی است که هشتی را به حیاط یا سایر فضاهای خانه ارتباط می داد. این فضا معمولا ساده و بدون تزیینات بود.
رواق: پیشگاه سرپوشیده خانه بود.
روزن: سوراخی بود جهت ورود نور به هشتی

برگرفته از مجله معمار شماره 59
بخشی از کتاب 15 سال اسکیس کارشناسی ارشد و دکتری معماری نوشته مهندس مهدی دریانی